Dù được xem là lựa chọn kinh tế hơn so với các chiến đấu cơ thế hệ thứ 5 như F-35, nhưng F-15EX vẫn vấp phải nhiều ý kiến trái chiều do việc chế tạo ra loại vũ khí quân sự này đòi hỏi chi phí cao.
Hiện mức giá của F-15EX là 94 triệu USD mỗi chiếc do ảnh hưởng của lạm phát và số lượng đặt hàng giảm. Boeing hy vọng các thương vụ xuất khẩu, đặc biệt với Indonesia và Ba Lan, sẽ góp phần ổn định chi phí. Mặc dù có giá thành cao nhưng Eagle II vẫn là một loại máy bay chiến đấu hiệu quả trong các chiến dịch không quân hiện đại.
Dù các chiến đấu cơ tàng hình thế hệ thứ năm và những mẫu máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu đang là tâm điểm chú ý, nhưng những phiên bản nâng cấp của các dòng máy bay chiến đấu thế hệ thứ tư lâu đời và được kiểm nghiệm qua thực chiến vẫn tiếp tục khẳng định sức mạnh của mình.
F-15EX Eagle II được kỳ vọng là một giải pháp thay thế tạm thời, tiết kiệm chi phí, nhằm bù đắp sự thiếu hụt các máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ năm trong kho vũ khí của Quân đội Mỹ.
F-15EX Eagle II - phiên bản mới nhất và hiện đại nhất (thực chất là một bản nâng cấp thế hệ 4.5) của dòng F-15E Strike Eagle hai chỗ ngồi, là một ví dụ điển hình về điều này. Eagle II chính thức gia nhập nhập lực lượng Không quân Mỹ vào tháng 6 vừa qua.
Chỉ hai tháng sau, tiêm kích này đã được phê duyệt bán cho Không quân Israel (IAF) với thỏa thuận trị giá 18 tỷ USD cho 25 chiếc, và được Israel đổi tên lại thành F-15IA. Indonesia và Ba Lan cũng đang bày tỏ sự quan tâm và có thể trở thành những khách hàng tiềm năng trong các thương vụ xuất khẩu quân sự, và không loại trừ khả năng Không quân Đài Loan (ROCAF) sẽ mua loại máy bay này trong tương lai gần để tăng cường phòng thủ.
Nếu bắt buộc phải chỉ ra điểm hạn chế lớn nhất của F-15EX thì đó chính là giá thành quá đắt đỏ. Sự thiếu hụt này bắt nguồn từ hai nguyên nhân: thứ nhất, quyết định sai lầm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Bob Gates lúc bấy giờ khi vào năm 2009, ông đã hủy bỏ dự án F-22 Raptor của Lockheed Martin sau khi chỉ sản xuất được chưa đầy nửa số máy bay đã đặt hàng; thứ hai, các vấn đề về độ tin cậy và chi phí vượt mức của dự án F-35 Lightning II của Lockheed Martin.
Thực tế, Boeing đã tự hào tuyên bố trên trang thông tin của mình về Eagle II rằng, “F-15EX sẵn sàng chiến đấu ngay khi rời dây chuyền sản xuất, là cách thức tiết kiệm chi phí, đáng tin cậy và nhanh chóng để nâng cấp khả năng và cải thiện sức chiến đấu của đội tàu chiến đấu chiến thuật.
Với chi phí vận hành thấp hơn so với các loại chiến đấu cơ khác, nhưng lại mang được lượng vũ khí gấp bốn lần, cùng phạm vi, tốc độ và lượng nhiên liệu gấp đôi, F-15EX là giải pháp hiện đại mà các lực lượng không quân trên toàn cầu có thể đưa vào sử dụng theo đúng kế hoạch của họ”.
Về lý thuyết, F-15EX Eagle II có giá rẻ hơn, nhưng thực tế lại khác xa so với kỳ vọng. Như các chuyên gia Maya Carlin và Peter Suciu đã chỉ ra trong một bài viết ngày 20/5/2024 trên trang The National Interest: "Điều gì khiến F-15EX có giá thành cao hơn cả F-35?".
“Vào tháng 10 năm ngoái, Bộ Quốc phòng Mỹ đã cảnh báo rằng chi phí xuất xưởng của một chiếc F-15EX có thể lên tới 94 triệu USD, và đó chỉ là trong trường hợp Không quân Mỹ thực hiện đúng kế hoạch mua 104 chiếc. Nếu số lượng đặt mua ít đi, chi phí sẽ còn tăng thêm.
Theo tạp chí Air & Space Forces, trước đó, Không quân Mỹ đã tính đến việc mua tới 200 chiếc Eagle II nhưng sau đó đã cắt giảm số lượng. Dự toán ban đầu cho mỗi chiếc F-15EX đa nhiệm là 80 triệu USD - mức giá này ngay từ đầu đã không hề rẻ, vì nó tương đương với giá thành của một chiếc F-35.
Nguyên nhân của điều này không chỉ do giảm số lượng đơn hàng. Chi phí xuất xưởng còn bao gồm cả chi phí sản xuất máy bay và các công cụ cần thiết để chế tạo nó, và những yếu tố này đã tăng lên do lạm phát và các vấn đề trong chuỗi cung ứng. Boeing đã phải điều chỉnh lại các ước tính của mình”.
Khi đi sâu hơn vào vấn đề, các chuyên gia chỉ ra rằng, đại diện của Boeing đã cam kết sẽ giảm chi phí sản xuất, đồng thời cho rằng các giao dịch xuất khẩu quân sự hiện tại và tiềm năng sẽ giúp kiểm soát giá thành của dòng máy bay chiến đấu này.
Ngoài ra, một vấn đề đáng lưu ý khác là sự cố kỹ thuật trong các sản phẩm của Boeing trong thời gian gần đây - một chủ đề xứng đáng được bàn luận riêng biệt. Mặc dù vậy, nhìn vào cách mà Không quân Israel (IAF) đã giải quyết được các vấn đề trên F-35, mà những chiếc Lightning II của Mỹ vẫn chưa khắc phục được thì có thể tin rằng những vấn đề kỹ thuật và cách tiếp cận tương tự của Israel cũng sẽ được áp dụng hiệu quả trên F-15EX.
Mặc dù còn nhiều tranh cãi xung quanh các vấn đề về độ tin cậy của sản phẩm Boeing, nhưng cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ lời phàn nàn nào về Eagle II (hay bất kỳ biến thể nào khác của dòng máy bay Eagle). (Nguồn ảnh: National Interest, Christian Baghai, Aviationist, Warzone, Defense Post, Defense News).
