Rau mồng tơi tên khác là mùng tơi, lạc quỳ. Tên khoa học là Basella alba L, họ mồng tơi.

Cây mồng tơi là một loại thực vật thân lá có hoa, thân mập mọng nước, bên ngoài vỏ nhẵn bóng màu xanh thẫm hoặc tím.

Trong thân chứa nhiều chất nhớt. Lá mồng tơi xanh dày, hình trái tim hoặc hình trứng, lá mọng nước mọc đơn hoặc xen kẽ dọc theo thân cây, có cuống ngắn bám vào thân.

Mồng tơi được thu hái quanh năm, thân và lá đem về rửa sạch thường dùng dạng tươi.

Theo y học cổ truyền, mồng tơi có tính mát, vị ngọt, hơi nhạt, lá tính mát, vị chua ngọt, quy vào 5 kinh tâm, can, tiền tràng, tỳ, đại tràng.

Mồng tơi có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, nhuận tràng, giảm đau thông tiện.

Rau mồng tơi kỵ thịt bò nên khi kết hợp sẽ giảm tác dụng nhuận tràng của chúng, đồng thời gây đầy bụng, khó tiêu.

Bạn nên chọn rau mồng tơi tươi, sạch, đảm bảo chất lượng, tránh xa loại rau được phụ thuốc trừ sâu, các chất bảo quản có hại cho sức khỏe.

Không nên ăn mồng tơi để qua đêm vì trong canh mồng tơi để lâu nitrat chuyển hóa thành nitrit, chất gây ung thư nguy hiểm.

Mọi người không nên ăn mồng tơi sống mà phải nấu chín kỹ do ăn sống dễ gây đau bụng, sôi bụng.

- Những người thuộc về hàn thấp (người lạnh, chân tay lạnh, sợ lạnh, tiêu lỏng, không thích ăn đồ lạnh) không nên ăn canh cua, mồng tơi.

- Những người bị sỏi thận, bị gout không nên ăn rau mồng tơi vì trong rau có chứa acid oxalic, purin, nên nếu ăn nhiều sẽ chuyển hóa thành acid uric, tăng nồng độ canxi oxalate trong nước tiểu dẫn đến bệnh gout, sỏi thận càng trầm trọng.

- Những người bị tiêu chảy không nên ăn mồng tơi vì mồng tơi có tính mát, nhuận tràng sẽ làm tiêu chảy nặng hơn. Những người bị viêm loét đại tràng, viêm loét dạ dày thể hàn thấp (chân tay lạnh, sợ lạnh) nếu ăn đồ lạnh như mồng tơi khiến bệnh tăng nặng hơn.

- Những người bị bệnh cơ xương khớp do hàn (lạnh, thấp, ẩm) biểu hiện sợ gió, sợ lạnh, không thích ăn đồ mát, gặp lạnh đau tăng hay làm việc nơi ẩm thấp không nên ăn mồng tơi. Bạn chỉ dùng trong trường hợp do thấp nhiệt, sưng đau nóng đỏ các khớp, nước tiểu nóng đỏ...

- Chữa đau đầu do đi nắng: Lá mồng tơi giã nhuyễn lấy nước uống, bã đắp 2 bên thái dương rồi băng lại.

- Chữa tiểu tiện nóng buốt: Lá mồng tơi một nắm, giã nhuyễn, lấy nước cốt pha thêm với nước, chắt lấy nước uống, uống nóng với ít muối. Dùng bã đắp vùng bàng quang.

- Thanh nhiệt giải độc: Canh mồng tơi kèm rau đay, cua, ăn mát ruột, ngon miệng, thanh lọc cơ thể.

- Chữa khí hư suy nhược: Biểu hiện đoản hơi, đoản khí, ăn uống kém, người mệt mỏi, gầy sút. Nguyên liệu: Gà ác một con, lá mồng tơi một nắm, đậu đen một nắm, ninh nhừ, ăn nóng, ăn cả nước và cái. Tuần ăn 1-2 lần, cách nhau 3-6 ngày.

- Trị táo bón: Rau mồng tơi 50 g, rau đay 50 g, 1-2 củ khoai sọ rửa sạch, thái nhỏ, nấu ăn hàng ngày.

- Trị mụn trứng cá: Dùng mồng tơi, diếp cá, tỷ lệ bằng nhau, giã nát lọc lấy nước cốt thoa lên khu vực bị mụn, tuần 3-4 lần.

- Chữa đau nhức xương khớp: 300 g giò heo, 200 g rau mồng tơi, một ít rượu trắng. Giò heo ninh nhừ cho mồng tơi, rượu trắng vào nấu chín thêm chút mắm muối vừa ăn.