Su-47 được biết tới là mẫu chiến đấu cơ thế hệ thứ 5 thử nghiệm do Sukhoi phát triển từ cuối thời Liên Xô, bắt đầu thử nghiệm kỹ thuật từ giữa những năm 1990. Điểm nổi bật trên Su-47 khi lần đầu tiên nó xuất hiện chính là cặp cánh ngược – không theo kiểu bố trí cánh truyền thống xưa nay. Nó được xem là mẫu chiến đấu cơ cánh ngược đầu tiên của nước Nga (sau khi Liên Xô tan rã), một thiết kế mang tính cách mạng về hàng không. Nguồn ảnh: QQ
Tuy nhiên, tìm hiểu sâu hơn một chút về lịch sử phát triển các dòng máy bay cánh ngược, thì hóa ra trước khi tiêm kích Su-47 ra đời, người Mỹ từng tạo ra một thiết kế chiến đấu cơ phản lực siêu thanh cánh ngược. Và điều đặc biệt hơn là, Su-47 mang hình dạng giống hệt mẫu máy bay của Mỹ. Nguồn ảnh: QQ
Đó là Grumman X-29 - mẫu máy bay thử nghiệm công nghệ cánh ngược, cánh lái mũi và một loạt công nghệ mới do Tập đoàn Grumman phát triển từ những năm 1980 với chuyến bay đầu tiên được thực hiện vào ngày 14/12/1984. Nguồn ảnh: QQ
Tuy không có bằng chứng nào chỉ ra được rằng Sukhoi OKB sao chép thiết kế X-29 để áp dụng cho mẫu thử nghiệm Su-47 Berkut. Dẫu vậy, vào thời Liên Xô hoạt động gián điệp khá mạnh mẽ gồm cả việc ăn cắp thông tin mật dự án quân sự. Cho nên, có lẽ không loại trừ khả năng rằng Su-47 sao chép X-29, cũng như nghi án máy bay chở khách siêu thanh Tu-144 “tham khảo” Concorde, hay súng trường AK-47 cải tiến trên cơ sở khẩu StG 44. Nguồn ảnh: QQ
Trở lại với Grumman X-29, nó được chế tạo trên cơ sở sử dụng nhiều thành phần từ máy bay tiêm kích F-16 và F-5A Freedom Fighter. Nguồn ảnh: QQ
Cụ thế, X-29 "lấy" thân trước và bộ hạ cánh mũi của F-5A, bộ hạ cánh chính và thân chính của F-16. Vật liệu chế tạo thân máy bay chiến đấu x-29 đa phần sử dụng composite carbon-sợi thủy tinh. Do đó, máy bay có trọng lượng tương đối nhẹ, trọng lượng rỗng chỉ là 6,26 tấn, tối đa tới 8 tấn. Nguồn ảnh: QQ
Máy bay X-29 được trang bị động cơ turbofan F404 lực đẩy 71,2kN cho phép đạt tốc độ tối đa Mach 1,8 (tức là khoảng 1.770km/h), tầm bay chỉ 560km, trần bay 16,8km. Nguồn ảnh: Q
Thiết kế cánh ngược được đánh giá là mang lại một số ưu điểm nhất định. Ví dụ như tỷ lệ nâng trên lực cản lớn, khả năng thao diễn cao trong những trận đánh hỗn loạn (dogfight), tầm hoạt động cao ở tốc độ siêu thanh...Nguồn ảnh: QQ
Thiết kế này cũng tăng khả năng chống chòng chành và các đặc điểm chống xoay tròn, cải thiện độ ổn định ở các góc tấn công lớn, khoảng cách cất, hạ cánh ngắn. Nguồn ảnh: QQ
Bên cạnh đó, việc sử dụng cánh mũi góp phần "kéo dài sức chịu đựng của cánh ngược" - cánh mũi giảm bớt lực nâng của cánh chính, nó giảm bớt lực kéo có hại ở cánh, nó làm suy yếu toàn bộ lực kéo có hại của máy bay. Nguồn ảnh: QQ
Tuy nhiên, việc sử dụng cánh mũi kết hợp cánh ngược phi truyền thống khiến việc lái máy bay là vô cùng khó khăn. Các máy bay dùng cánh mũi hiện nay phải sử dụng hệ thống điều khiển bay FBW cực kỳ tiên tiến – dùng máy hỗ trợ con người kiểm soát. Với X-29, hệ thống điều khiển bay được cấu thành từ ba máy tính kỹ thuật số "sao lưu" dữ liệu được lập bởi ba máy tính tương tự (analog computer). Trong hoạt động, các máy tính kỹ thuật số sẽ "vote" trên các phép tính toán riêng, qua đó phát hiện các trục trặc kỹ thuật. Nói chung là cơ chế điều khiển hết sức phức tạp. Nguồn ảnh: QQ
Dẫu vậy, các thử nghiệm của máy bay cánh ngược X-29 được giới quân sự Mỹ đánh giá rất cao về hiệu suất hoạt động dù là thiết kế mang tính bất ổn định lớn. Nguồn ảnh: QQ
Nhưng cũng như tiêm kích tàng hình Su-47, X-29 tiềm ẩn không ít rủi ro, việc sử dụng công nghệ tiên tiến khiến giá thành sản xuất lớn. Điều đó dẫn tới dự án X-29 dừng lại vào năm 1991. Cả hai nguyên mẫu X-29 được chuyển tới Bảo tàng Không quân Mỹ ở căn cứ Wright-Patterson (mẫu 82-003), còn một chiếc được gửi tới Trung tâm nghiên cứu bay Armstrong ở căn cứ Edwards. Nguồn ảnh: QQ
Cận cảnh buồng lái của máy bay X-29. Nguồn ảnh: QQ
