Trong bối cảnh các cuộc tấn công bằng UAV Shahed của Nga ngày càng dày đặc, Lực lượng Vũ trang Ukraine đã bắt đầu sử dụng tên lửa đạn chùm FZ123 do Tập đoàn Thales (Pháp) cung cấp. Đây là nỗ lực mới nhất nhằm củng cố mạng lưới phòng không tầm thấp - nơi Ukraine vẫn đang chịu nhiều tổn thất.
Theo các nguồn tin quân sự phương Tây, FZ123 là loại tên lửa 70 mm dẫn đường bằng laser, mang đầu đạn phân mảnh có sức nổ cao. Điểm đặc biệt của nó là khả năng tạo “đám mây sát thương” với hàng nghìn viên bi thép, tỏa ra theo mọi hướng khi kích nổ cận đích, đủ để phá hủy cánh quạt và cảm biến của UAV bay thấp.
Với tầm bắn khoảng 3 km, FZ123 không sánh được với các tên lửa phòng không lớn như NASAMS hay IRIS-T, nhưng lại có ưu thế vượt trội về chi phí. Một quả FZ123 rẻ hơn gấp hàng chục lần tên lửa đánh chặn truyền thống, khiến nó trở thành giải pháp “vừa túi” cho các nhiệm vụ chống UAV.
Tên lửa được điều khiển bằng tia laser từ người vận hành. Trong trường hợp mất liên lạc, nó sẽ tự chuyển sang chế độ đạn đạo, bay đến điểm chỉ định rồi nổ cận mục tiêu - một cơ chế giúp duy trì khả năng đánh trúng ngay cả khi điều kiện tác chiến bị nhiễu.
Trên chiến trường, Ukraine đang phóng FZ123 từ hệ thống L3Harris VAMPIRE - bệ phóng nhỏ gọn gắn trên xe tải, có thể mang bốn tên lửa và hệ thống ngắm quang điện - hồng ngoại. Ngoài ra, một số trực thăng Mi-8 cũng đã được cải tiến để mang các ống phóng rocket 70 mm, tạo ra khả năng cơ động cao trong săn UAV.
Nguồn tin quân sự cho biết việc tích hợp FZ123 vào các nền tảng hiện có giúp Ukraine mở rộng “vòng lưới phòng không tầng thấp” với chi phí tối thiểu. Trong bối cảnh nguồn tên lửa phòng không phương Tây hạn chế, những loại rocket dẫn đường như FZ123 được xem là “liều thuốc giảm tải” đáng giá.
Giới quan sát nhận định, FZ123 là biểu tượng cho xu hướng “phòng không linh hoạt”: thay vì dùng vũ khí đắt tiền để diệt mục tiêu giá rẻ, Ukraine tận dụng các giải pháp nhỏ, rẻ, nhưng triển khai nhanh và đủ chính xác. Đây cũng là cách Kiev thích nghi với chiến tranh tiêu hao, nơi tốc độ thay thế vũ khí quan trọng không kém hỏa lực.
Tập đoàn Thales - nhà sản xuất FZ123, hiện tăng tốc sản xuất tại Bỉ, dự kiến đạt 3.500 quả trong năm nay và 10.000 quả vào năm 2026. Công ty đồng thời phát triển một bệ phóng mặt đất gọn nhẹ, giúp triển khai nhanh ở mọi địa hình, từ tiền tuyến đến khu vực đô thị.
Các chuyên gia đánh giá, điểm mạnh của FZ123 không chỉ nằm ở đầu đạn mà còn ở khả năng tương thích với tiêu chuẩn NATO. Điều này cho phép Ukraine dùng chung rocket với nhiều đối tác châu Âu, rút ngắn thời gian huấn luyện và tiếp tế - một lợi thế đáng kể trong điều kiện chiến sự kéo dài.
Dù vậy, FZ123 không phải không có giới hạn. Hệ thống dẫn đường laser yêu cầu duy trì “khóa mục tiêu” đến khi trúng đích, điều khó thực hiện với các UAV tốc độ cao hoặc bay theo quỹ đạo phức tạp. Vì thế, loại tên lửa này chủ yếu hiệu quả với các UAV tầm thấp, tốc độ chậm như Shahed-136.
Song xét tổng thể, FZ123 vẫn là một mảnh ghép quan trọng trong mạng lưới phòng không của Ukraine. Khi kết hợp cùng pháo phòng không, drone đánh chặn và tên lửa tầm trung, hệ thống này tạo ra lớp “phòng thủ đan xen” - cho phép ứng phó linh hoạt tùy từng loại mục tiêu.
Sự xuất hiện của FZ123 trên chiến trường không chỉ thể hiện sự thích ứng của Ukraine mà còn cho thấy xu hướng chung của chiến tranh hiện đại: ưu tiên vũ khí giá rẻ, sản xuất nhanh, dễ triển khai. Trong cuộc chiến UAV ngày càng khốc liệt, những quả tên lửa nhỏ gọn này có thể trở thành “người gác đêm” thầm lặng bảo vệ bầu trời Ukraine.
