Con nợ không còn cơ hội trốn tránh trả nợ ngân hàng

Không chỉ luật hóa quyền thu giữ tài sản đảm bảo, dự thảo mới nhất của Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) cũng bãi bỏ điều kiện thu giữ: “Tài sản đảm bảo không phải là tài sản tranh chấp trong vụ án đã được thụ lý nhưng chưa được giải quyết hoặc đang được giải quyết tại tòa án có thẩm quyền”.

Nghị quyết 42/2017/QH14 cho phép ngân hàng thu giữ tài sản đảm bảo, nhưng phải là tài sản không tranh chấp. Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, quy định này khiến nhiều khách hàng cố tình phối hợp với bên thứ ba tạo ra tranh chấp và đưa sự việc ra giải quyết tại tòa án như một hình thức để tránh bị thu giữ tài sản đảm bảo. Vì vậy, Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) bãi bỏ điều kiện thu giữ trên là phù hợp.

“Vay thì phải trả, vay thì phải có tài sản đảm bảo và một khi đã có hợp đồng thỏa thuận về tài sản đảm bảo, thì nếu khách hàng không trả được nợ, ngân hàng có quyền thu hồi tài sản để phát mãi là hợp lý”, đại biểu Hòa bình luận.

Theo Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, hiện quy mô nợ xấu toàn hệ thống đã lên tới trên 1 triệu tỷ đồng. Từ khi Nghị quyết 42/2017/QH14 hết hiệu lực, quyền thu giữ tài sản đảm bảo không được luật hóa, việc thu hồi nợ của các ngân hàng vô cùng khó khăn, do nhiều khách hàng cố tình trốn tránh trả nợ, không chịu bàn giao tài sản cho ngân hàng xử lý.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó chủ tịch, kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam kỳ vọng, sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng theo hướng luật hóa Nghị quyết 42/2017/QH14 không chỉ tạo điều kiện cho các ngân hàng trong việc thu hồi nợ, mà là tiếng chuông cảnh tỉnh, buộc người đi vay phải có ý thức và trách nhiệm trả nợ, xóa bỏ tư duy tìm mọi cách không trả nợ, không bàn giao tài sản.

Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI cũng cho rằng, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) nếu được ban hành, không chỉ tạo cơ sở pháp lý cho ngân hàng đẩy mạnh xử lý nợ xấu, mà còn tác động đến tâm lý của khách hàng. Khi khách hàng biết rằng, nếu cố tình chây ỳ trả nợ, sẽ bị ngân hàng thu giữ tài sản đảm bảo, thì sẽ tự điều chỉnh hành vi, hợp tác trả nợ hơn, không cố tình chây ỳ trả nợ.

Hiện “cục máu đông” nợ xấu đã phình to lên tới trên 1 triệu tỷ đồng - một con số rất lớn, gây lãng phí nguồn lực trong bối cảnh nền kinh tế thiếu vốn hiện nay. Đây không chỉ là vốn của riêng ngân hàng, mà còn là vốn của người dân, của nền kinh tế. Nợ xấu lớn ảnh hưởng đến chất lượng tài sản ngân hàng, là nguyên nhân khiến mặt bằng lãi suất của Việt Nam cao hơn nhiều nước trong khu vực.

Không để ngân hàng chỉ “nhìn” vào tài sản đảm bảo khi cho vay

Dù tán thành việc luật hóa quyền thu giữ tài sản đảm bảo của các tổ chức tín dụng, song nhiều đại biểu Quốc hội vẫn lo ngại tình trạng lạm quyền thu giữ tài sản đảm bảo. Ngoài ra, có nguy cơ các tổ chức tín dụng sẽ chỉ chú trọng tài sản đảm bảo khi cho vay, từ đó nới lỏng điều kiện cho vay, lơ là thẩm định tín dụng, làm phát sinh nợ xấu...

Giải trình tại phiên họp của Thường vụ Quốc hội đầu tuần này, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng khẳng định, thu giữ tài sản bảo đảm không phải là hành động đơn phương, vô điều kiện, mà phải tuân thủ phạm vi, giới hạn, điều kiện thu giữ, tôn trọng quyền tự do, tự nguyện thỏa thuận của các bên. Quy định về trình tự, thủ tục thu giữ phải công bằng, công khai, minh bạch, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của bên có nghĩa vụ, tổ chức tín dụng và các bên liên quan.

“Để tránh việc lạm quyền, Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) quy định, tổ chức tín dụng không được áp dụng các biện pháp vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội, không hạn chế quyền khiếu nại của các bên, đặc biệt là bên bảo đảm và bên đang giữ tài sản bảo đảm. Hoạt động thu giữ tài sản bảo đảm và hoạt động của tổ chức tín dụng nói chung chịu sự quản lý, kiểm tra, thanh tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có Ngân hàng Nhà nước”, Thống đốc khẳng định.

Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư, lãnh đạo một ngân hàng TMCP khẳng định, các ngân hàng không coi quyền thu giữ tài sản đảm bảo là “đặc quyền”, mà chỉ mong quy định này sẽ giúp khách hàng tăng thiện chí trả nợ. “Một khi khách hàng có thiện chí trả nợ, ngân hàng sẵn sàng hỗ trợ, thu giữ tài sản đảm bảo chỉ là phương án cuối cùng. Với chúng tôi, đây được xem là biện pháp tâm lý để khách hàng tăng trách nhiệm trả nợ, là công cụ để ngăn chặn khách hàng bội tín, chứ không phải… cây gậy thần”, vị lãnh đạo này cho biết.

Theo các ngân hàng thương mại, nguồn tiền ngân hàng cho vay là tiền huy động từ người dân, nên phải đảm bảo gốc, lãi cho ngân hàng. Do đó, việc thu hồi nợ không chỉ đảm bảo kết quả kinh doanh của ngân hàng, mà còn để đảm bảo an toàn hệ thống.

Dự kiến, Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) sẽ được Quốc hội biểu quyết thông qua vào tuần sau và sẽ có hiệu lực từ ngày 1/8/2025.