Tây Bắc không chỉ khiến du khách trầm trồ bởi núi non trùng điệp, ruộng bậc thang trải dài ngút mắt mà còn là cái nôi của nhiều loại rau quả lạ lẫm, dân dã nhưng đặc biệt thơm ngon. Một trong số đó là quả mắc sim rừng – loại quả dại trước kia không ai biết đến, nay đã trở thành đặc sản “gây sốt” mỗi độ vào mùa.
Mắc sim còn có tên gọi khác là mắc sin, khế rừng, khế Mèo, là loài cây thân leo, mọc hoang dại nhiều ở các cánh rừng vùng cao như Lạng Sơn, Điện Biên, Lai Châu, Sơn La... Mỗi năm, từ tháng 7 đến tháng 10, khi nắng vàng trải nhẹ khắp núi đồi cũng là lúc quả mắc sim rừng vào mùa thu hoạch. Người dân bản địa thường vào rừng hái thứ quả dân dã này về làm món ăn vặt hoặc đem bán cho thương lái chuyển xuống miền xuôi.
Điểm dễ nhận biết của quả mắc sim là hình dáng thuôn dài, xù xì như quả mướp đắng mini, có màu xanh nhạt. Khi cắt hoặc gọt lớp vỏ ngoài, nhựa trắng sẽ chảy ra rất nhiều, đó cũng là đặc điểm khiến người chưa quen có phần e ngại. Tuy nhiên, sau khi sơ chế, phần thịt quả bên trong lại mang đến hương vị rất riêng, chát khé nơi cổ họng nhưng kích thích vị giác vô cùng. Mắc sim ăn sống khi còn xanh non là ngon nhất, khi kết hợp đúng cách còn trở thành món ăn "gây nghiện".
Theo chị Ngọc (ở Sơn La), mắc sim được sơ chế bằng cách ngắt cuống để chảy bớt nhựa, sau đó thái lát mỏng rồi trộn cùng củ đậu, nhót xanh, táo mèo, chấm với chẩm chéo – một loại muối đặc trưng của người Thái. “Ăn kiểu này rất lạ miệng. Vị chua chát hòa với vị cay tê của chẩm chéo, thêm độ giòn ngọt của củ đậu, ăn một lần là ghiền. Ngày xưa, chỉ người vùng cao mới biết ăn, giờ thì dân thành phố cũng mê tít”, chị Ngọc chia sẻ.
Tại Sơn La, loại quả dân dã này trở thành món ăn vặt bán chạy. Chị Mai (người bán mắc sim) cho biết mỗi ngày chị bán được vài chục cân, đặc biệt đông khách vào buổi trưa hoặc dịp cuối tuần. “Chùm 5 quả tôi bán 10.000–15.000 đồng, tương đương khoảng 60.000–70.000 đồng/kg. Nhiều khách ăn thử một lần là quay lại mua tiếp, có người còn đặt trước cả tuần”, chị Mai nói.
Trên các chợ mạng, quả mắc sim cũng được rao bán rầm rộ với mức giá phổ biến từ 55.000–70.000 đồng/kg. Để tiện cho người dùng, nhiều nơi còn gọt vỏ, cắt lát sẵn, đóng túi kèm chẩm chéo để khách mua về là ăn ngay. Nhiều người mua sỉ để bán lại hoặc gửi biếu người thân ở các tỉnh. Chị Nguyễn Ngọc (một người bán hàng online) cho biết: “Mắc sim nhiều mủ, gọt vất vả nên tôi làm sẵn, khách rất ưng. Có ngày gửi vài chục đơn đi các tỉnh".
Cũng bán mắc sim tại Hà Nội, chị Linh chia sẻ: “Trước đây quả này chỉ mọc dại, không ai để ý. Giờ khách săn lùng nhiều, cứ có hàng là hết. Tôi nhờ người thân ở Điện Biên hái gửi xuống, bán rất chạy”.
Từ một loại quả mọc dại bị lãng quên trong rừng, mắc sim nay đã trở thành đặc sản đặc trưng của vùng cao Tây Bắc được người thành phố thích mê.