Nếu thế giới ẩm thực có “nữ hoàng gia vị” thì ớt Aji Charapita chắc chắn xứng đáng góp mặt. Loài ớt bé xíu này không chỉ nổi bật bởi hương vị cay nồng đặc trưng, mà còn bởi mức giá cao ngất ngưởng, được mệnh danh là một trong những loại ớt đắt đỏ nhất thế giới. Có thời điểm, loại ớt này gây chấn động khi được bán với giá lên tới nửa tỷ đồng/kg.
Aji Charapita là loại ớt thuộc họ Capsicum chinense, nổi tiếng với kích thước chỉ nhỉnh hơn hạt đậu, hình tròn hoặc hơi bầu, khi chín có màu vàng cam rực rỡ. Vị cay của Aji Charapita khá đặc biệt: không “nóng rát” ngay lập tức như ớt hiểm mà lan tỏa từ từ, đi kèm hương trái cây nhẹ, xen lẫn chua thanh, khiến món ăn dậy mùi thơm khó quên.
Aji Charapita từng là loại cây mọc dại ở các cánh rừng tại Peru. Tên “Charapita” bắt nguồn từ vùng Loreto – nơi người dân bản địa phát hiện và sử dụng loại ớt này từ hàng trăm năm trước, chủ yếu trong các món hầm, súp cá và nước sốt. Trước đây, ớt hầu như không xuất khẩu vì sản lượng ít và cây khá khó trồng ngoài môi trường bản địa. Chỉ vài năm gần đây, khi các đầu bếp quốc tế phát hiện giá trị ẩm thực độc đáo của nó, Aji Charapita mới được nhân giống và đưa ra thị trường toàn cầu.
Ở Việt Nam, ông Cường tại Đắk Nông là một trong những người đầu tiên trồng thành công giống ớt Aji Charapita và đưa ra thị trường. Tuy nhiên, do điều kiện thổ nhưỡng khác biệt, ớt trồng ở Việt Nam chưa thể đạt được độ cay và hương thơm đặc trưng như ớt tại Peru. Theo ông Cường, giống ớt này sinh trưởng khỏe, dễ chăm sóc, tuổi thọ cao, có thể sống tới 5 năm. Sau mỗi vụ thu hoạch, chỉ cần tiếp tục chăm bón, cây sẽ cho trái trở lại.
Cách đây vài năm, giá ớt Aji Charapita tại Việt Nam từng lên tới 10 triệu đồng/kg, nhưng gần đây đã giảm mạnh, chỉ còn khoảng 1 triệu đồng/kg. Thậm chí, trên mạng xã hội, nhiều người còn hào phóng tặng miễn phí cho ai muốn thử.
Chị Dung (ở An Giang - người từng đem tặng ớt Aji Charapita) chia sẻ: “Tôi được bạn ở TP.HCM cho một ít trái ớt này. Trái nhỏ xíu nhưng cay nồng, giòn, mọng nước và rất thơm. Điều thú vị là vị cay tan nhanh, không lưu lâu như ớt ta, nhưng vẫn khiến người ăn nhớ mãi. Tôi giữ lại hạt đem trồng thử, không ngờ cây lớn nhanh, sai quả nên muốn chia sẻ cho nhiều người biết tới giống ớt độc đáo này".
Ngoài mục đích thương mại, nhiều người còn mua cây giống ớt Aji Charapita về trồng làm cảnh. Chỉ sau 80-90 ngày, cây bắt đầu cho quả. Khi thu hoạch xong, cây tiếp tục phát triển và cho ra nhiều lứa trái mới.
Những lợi ích của Aji Charapita với sức khoẻ
Ớt Aji Charapita không chỉ được biết đến là loại gia vị đắt đỏ bậc nhất thế giới mà còn là một “kho dinh dưỡng” quý giá. Thành phần của loại ớt này chứa nhiều nước, carbohydrate, protein, chất xơ, cùng các khoáng chất thiết yếu như canxi, phospho, sắt, magie, kali, đồng… và các vitamin quan trọng như vitamin A, C, cùng các hợp chất chống oxy hóa mạnh mẽ như carotene, beta-carotene, zeaxanthin.
Hoạt chất capsaicin trong ớt Aji Charapita mang lại nhiều lợi ích cho hệ tiêu hóa: giúp giảm kích ứng dạ dày, hỗ trợ điều trị loét, kích thích tiết dịch vị, giảm độ axit và cải thiện các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy hay co thắt cơ. Đặc biệt, capsaicin kết hợp với các chất chống oxy hóa còn có khả năng tiêu diệt một số tế bào ung thư, nhất là ung thư tuyến tiền liệt và bệnh bạch cầu, nhờ tác dụng chống viêm và bảo vệ tế bào.
Bên cạnh đó, loại ớt này giúp thúc đẩy quá trình trao đổi chất, giảm cảm giác thèm ăn, tăng khả năng đốt cháy mỡ, từ đó hỗ trợ kiểm soát cân nặng. Lượng vitamin C dồi dào (76,4 mg/quả – tương đương một quả cam) giúp chống oxy hóa, làm chậm quá trình lão hóa và bảo vệ làn da. Hàm lượng vitamin A, beta-carotene và zeaxanthin cao còn giúp duy trì thị lực tốt, phòng ngừa thoái hóa điểm vàng.
Nói cách khác, ớt Aji Charapita vừa là gia vị thượng hạng vừa là “thực phẩm chức năng” tự nhiên, góp phần nâng cao sức khỏe toàn diện nếu sử dụng hợp lý.