Từng bị xem là loài cá "nhà nghèo", cá ót nay lại trở thành đặc sản được săn đón ở nhiều vùng ven biển, đặc biệt là Vân Đồn (Quảng Ninh).
Theo người dân địa phương, cá ót có nhiều loại. Rẻ nhất là cá ót tiền, nhỏ xíu, trắng bạc; rồi đến cá ót gai, khi nấu chín xòe vây như chiếc gai nhọn; phổ biến hơn cả là cá ót chỉ vàng, có vệt vàng óng ánh chạy dọc hai bên thân. Đắt đỏ nhất là cá ót đĩa, con to như bàn tay người lớn, thường được rán hoặc kho với gừng, me chua.
Dù thuộc loại nào, cá ót cũng có điểm chung: thịt thơm, mềm, nhưng xương lại rất cứng và sắc, chỉ cần bất cẩn là… mắc cổ. Cũng vì thế mà dân gian đặt cho nó cái tên đùa đầy hình ảnh: “cá long hội”, tức là “cá lôi họng”.
Không như các loài cá khác, cá ót khi mua về không cần mổ ruột. Cá tươi xanh, còn nhớt mới ngon. Người ta thường xóc cá trong rổ có mắt to để làm sạch nhớt rồi cắt vát phần đầu, có khi để nguyên cả đuôi. Cá ót ít thịt nên thường được chế biến thành các món ngọt nước như nấu riêu hoặc lẩu.
Riêu cá ót là món ăn dân dã nhưng đậm đà, không cầu kỳ nguyên liệu. Chỉ cần phi thơm hành củ, xào cà chua cùng vài quả me hoặc tai chua, cho nước vào đun sôi rồi thả cá. Khi cá vừa cong mình là nhấc nồi xuống, rắc thêm thì là, hành hoa, vài lát ớt đỏ là hoàn chỉnh. Bát cơm chan nước riêu nóng hổi, chua cay mặn ngọt hài hòa, ăn xong toát mồ hôi nhưng lại thấy đã thèm. Người miền biển thường nói, nồi riêu cá mà thiếu thì là và ớt cay thì coi như chưa trọn vẹn.
Tại các nhà hàng ở ven biển Quảng Ninh hiện nay, món lẩu cá ót được du khách gần xa ưa chuộng. Món lẩu đặc biệt này không thể thiếu quả bứa – một loại quả dại mọc nhiều trên các đảo như Ngọc Vừng. Bứa tươi có vị chua thanh nhẹ, càng nấu càng ngấm, càng dậy hương. Khi hết mùa, người dân thường phơi khô vỏ bứa để tích trữ, dùng dần suốt năm. Cá ót tươi thả vào nồi nước lẩu nấu cùng bứa khô và vài lát cà chua sẽ tạo nên nồi nước ngọt lịm, thơm dịu, át hoàn toàn mùi tanh đặc trưng của cá biển. Ăn kèm với các loại rau như rau cải, rau cần, rau cúc hay rau diếp đều rất hợp vị.
Dù cá ót có quanh năm nhưng để nấu được nồi lẩu ngon cần chọn cá còn nguyên nhớt, ánh bạc, mắt trong veo. Một số nhà hàng phải đặt thuyền ra khơi từ sớm để chọn từng mớ cá ót tươi nhất cho thực khách.
Trên chợ mạng, cá ót được bán với giá lên tới 220.000 đồng/kg. Vì cái tên nghe kỳ cục và hương vị lạ lẫm, loại cá này được người thành phố tò mò tìm mua về thưởng thức trong những năm gần đây.
"Trước đây cá ót có giá rất rẻ, chỉ người dân biển ở Quảng Ninh biết đến. Những năm gần đây, chúng được nhiều người biết tới hơn. Mẻ cá nào cập bến cũng được các nhà hàng và thương lái thu mua với giá cao", anh Ngọc (ở Quảng Ninh) chia sẻ.
