Lỗi do “Vua gạo” ?

Liên quan đến việc Liên danh gồm 02 đơn vị là Công ty CP Thực phẩm thiên nhiên King Green (King Green) và Liên hiệp HTX thương mại thành phố Hồ Chí Minh (Saigon Co.op) vừa bị Cục Cảnh sát quản lý trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng (Cục C10), Bộ Công an ra quyết định cấm tham dự thầu các gói thầu do đơn vị này tổ chức trong thời hạn 03 năm đang gây xôn xao dư luận, theo tìm hiểu của phóng viên, ngày 7/7/2025, Sở Công thương TP HCM đã có văn bản số 101/SCT-QLTM gửi Thành ủy, UBND TP HCM.

Trong văn bản, Sở này cho biết, qua trao đổi nắm tình hình và trên cơ sở nội dung báo cáo của Saigon Co.op thì đơn vị này không vi phạm chất lượng hàng hóa nhưng bị ảnh hưởng liên đới do sai sót từ đối tác trong liên danh trúng thầu.

Cụ thể các gói thầu cung cấp thực phẩm cho các Trại giam thuộc Cục C10 là các gói thầu liên danh, trong đó King Green là nhà thầu chính và Saigon Co.op là nhà thầu phụ. Thỏa thuận liên danh đã phân rõ trách nhiệm: “King Green là thành viên đứng đầu, đảm nhận 90% giá trị gói thầu - chủ yếu cung cấp toàn bộ khối lượng gạo, chịu trách nhiệm giao nhận, nghiệm thu và xử lý phát sinh với chủ đầu tư. Saigon Co.op đảm nhận 10% gói thầu, chủ yếu cung cấp các mặt hàng gia vị như đường, muối, bột ngọt; đồng thời hỗ trợ vận chuyển và xử lý phát sinh nếu có”.

Trong quá trình thực hiện gói thầu, Saigon Co.op đã hoàn tất việc cung ứng đúng chủng loại, khối lượng và tiêu chuẩn chất lượng, toàn bộ hàng hóa do Saigon Co.op phụ trách đã được chủ đầu tư nghiệm thu và đánh giá cơ bản đạt yêu cầu. Về phần mặt hàng gạo do King Green cung cấp không đáp ứng các tiêu chuẩn theo quy định, dẫn đến việc chủ đầu tư áp dụng chế tài liên đới cho toàn bộ liên danh.

Như vậy theo như những lý giải từ phía Saigon Co.op, đơn vị này đang “vô can” với những sai phạm về chất lượng hàng hóa của các gói thầu mà mình là thành viên của liên danh, đồng thời King Green – đơn vị đang sở hữu thương hiệu Vua Gạo – cũng là nhãn hiệu gạo cung cấp trong các gói thầu tại các trại giam của Cục C10 mới là đơn vị chịu trách nhiệm chính.

Vai trò và trách nhiệm của các thành viên trong liên danh

Trước tiên phải nói rằng, số lần mà King Green – Saigon Co.op đứng cùng liên danh không phải ít. Theo thống kê riêng của phóng viên từ giai đoạn giữa năm 2024 đến nay (tức khoảng hơn 1 năm) Liên danh này đã cùng nhau tham gia khoảng 39 gói thầu lớn nhỏ trên phạm vi cả nước, với nội dung chủ yếu là cung cấp gạo, thực phẩm, nhu yếu phẩm.

39 gói thầu cùng đứng chung liên danh rõ ràng không phải con số nhỏ để có thể phủ nhận sự gắn bó và am hiểu lẫn nhau. Đó là chưa kể cùng nhau trúng khoảng 9 gói thầu, và mỗi gói đều có giá trị vài tỷ đồng.

Đấu thầu là một sân chơi luôn hướng tới công khai, minh bạch nhằm góp phần tiết kiệm ngân sách, đồng thời tìm ra nhà thầu uy tín, năng lực thực hiện các gói thầu một cách tốt nhất. Tuy nhiên trên mỗi “sân chơi” đều có “luật chơi” cụ thể. Việc Cục C10 ra quyết định cấm thầu với lý do "cung cấp hàng hóa không đảm bảo chất lượng" đối với liên danh King Green – Saigon Co.op là bằng chứng cho thấy các nhà thầu đã “không tuân thủ luật chơi”, đã không thực hiện đúng với cam kết của mình trong hồ sơ dự thầu.



Trao đổi với phóng viên, Luật sư Nguyễn Văn Lập (Đoàn Luật sư TP.HCM) nhận định: Hành động này không chỉ là vi phạm hợp đồng mà còn cấu thành hành vi bị cấm trong đấu thầu. Khoản 4, Điều 16 của Luật Đấu thầu 2023 quy định rõ "Gian lận" là một trong các hành vi bị cấm. Hành vi này bao gồm việc "cố ý cung cấp thông tin, tài liệu không trung thực, không khách quan trong hồ sơ dự thầu... làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu". Việc cam kết chất lượng A nhưng lại cung cấp chất lượng B là một biểu hiện rõ nét của sự không trung thực.

Luật sư Lập cho biết thêm:

Khoản 3 Điều 45 của Luật Đấu thầu 2023 cũng quy định: “Trường hợp nhà thầu là liên danh thì các thành viên trong liên danh phải có thỏa thuận liên danh bằng văn bản, nêu rõ tỷ lệ, phần công việc, trách nhiệm cụ thể và cam kết liên đới chịu trách nhiệm chung về toàn bộ gói thầu.” Điều này có nghĩa là:

Dù mỗi thành viên thực hiện một phần công việc khác nhau, nhưng liên danh là một thực thể thống nhất về trách nhiệm pháp lý. Nếu một thành viên vi phạm, ví dụ cung cấp hàng hóa không đúng chất lượng, thì toàn bộ liên danh vẫn phải chịu trách nhiệm trước chủ đầu tư.