Trong bối cảnh các cơ quan báo chí đang trải qua giai đoạn sáp nhập và tinh gọn bộ máy mạnh mẽ, nhiều nhà báo đứng trước ngã rẽ sự nghiệp. Thay vì tiếp tục gắn bó với nghề báo, không ít người đã mạnh dạn rẽ hướng sang lĩnh vực kinh doanh, biến thách thức thành cơ hội để khẳng định bản thân, tạo dựng những giá trị mới.

Thích nghi thời cuộc… lấn sân kinh doanh online

Trước đây, hình ảnh nhà báo gắn liền với việc thu thập thông tin, viết bài và phản ánh các vấn đề xã hội. Tuy nhiên, áp lực về tài chính, khiến nhiều người không thể chỉ sống dựa vào nhuận bút. Sự phát triển của các nền tảng mạng xã hội, sàn thương mại điện tử đã mở ra một hướng đi mới: kinh doanh online.

Với những kỹ năng được tôi luyện sẵn, viết lách tốt, khả năng giao tiếp, thuyết phục các nhà báo hoàn toàn có thể áp dụng hiệu quả vào việc quảng bá sản phẩm, viết nội dung bán hàng hấp dẫn, hoặc xây dựng thương hiệu cá nhân trên môi trường số.

Bình Đặng (29 tuổi, PV tại Hà Nội) chia sẻ: “Giữa thời cuộc khó khăn trong nghề nghiệp khi một số tờ báo bị sát nhập. Tôi suy nghĩ tới việc kinh doanh để kiếm thêm thu nhập cho bản thân. Ban đầu tôi cũng loay hoay chọn hướng kinh doanh bởi đã quá quen với nghề viết lách, lấy tin.

Sau đó, hai vợ chồng tôi đã lên kế hoạch mở một quán đồ uống cho dân công sở, bởi cả hai có chung niềm đam mê với cafe và bánh. Tận dụng lợi thế về mặt câu chữ, kinh nghiệm làm hình ảnh và xây dựng kênh bán hàng online, chúng tôi không khó để xây dựng thương hiệu”.

Là những người thường xuyên tiếp xúc với công chúng, có khả năng tạo dựng uy tín thông qua các tác phẩm báo chí, nhà báo có lợi thế lớn trong việc xây dựng niềm tin với khách hàng. Qua đó, việc kinh doanh cũng phần nào thuận lợi.

Kinh doanh online mang lại nguồn thu nhập bổ sung đáng kể, giúp nhà báo giảm bớt gánh nặng kinh tế, từ đó có thể yên tâm hơn khi theo đuổi những dự án báo chí cần nhiều thời gian và tâm huyết.

“Kể từ khi làm song song cả nghề báo lẫn kinh doanh, dù có bận rộn từ sáng đến tối nhưng thu nhập của gia đình phần nào được cải thiện. Nhìn lại thời gian đầu khi mới khởi nghiệp, tôi vẫn thấy mình may mắn khi nghề báo đã tôi luyện cho tôi những kỹ năng từ ứng xử cho đến tầm nhìn, để bước chân vào con đường ‘thương nghiệp’”, anh Bình Đặng bày tỏ.

1001 hài kịch từ “ngón nghề mới”

Việc nhà báo lấn sân kinh doanh online không phải lúc nào cũng "màu hồng", thậm chí tiềm ẩn nhiều rủi ro. Khi vừa là người đưa tin, vừa là người bán hàng, nhà báo có thể dễ dàng rơi vào tình trạng xung đột lợi ích, ảnh hưởng đến tính khách quan, trung thực của thông tin. Ví dụ, việc quảng bá sản phẩm của chính mình hoặc của đối tác có thể khiến công chúng nghi ngờ về động cơ đằng sau mỗi bài viết.

Không phải nhà báo nào bước chân vào con đường kinh doanh cũng thành công. Chị Minh Thư, 24 tuổi, PV một tạp chí tại Hà Nội, bùi ngùi chia sẻ: “Thấy các bạn cùng nghề tay ngang sang kinh doanh, tôi cũng tập tành bán hàng. Sáng sớm lên cơ quan làm việc báo chí, tối về tôi lại cuốn mình vào gian bếp nhỏ để làm bánh và bán online. Thời gian đầu công việc khá thuận lợi, nhưng dần dần khi hết sự ủng hộ từ người thân, đồng nghiệp những mẻ bánh ế dài đến mức phải bỏ đi”.

Ngoài ra, việc vừa đảm bảo công việc báo chí, vừa vận hành kinh doanh online đòi hỏi rất nhiều thời gian, năng lượng, dễ dẫn đến quá tải, giảm chất lượng ở cả hai lĩnh vực tạo nên áp lực “2 vai” với các nhà báo.

Áp lực hai công việc cùng lúc không phải bất cứ ai cũng có thể cân bằng. Quỳnh Anh (43 tuổi, BTV tại Hà Nội) cho biết: “Sáng làm nhà báo, tối về cửa hàng bán đồ ăn vặt khiến tôi cảm thấy kiệt sức. Việc quản lý cửa hàng khiến tôi nhiều lúc thấy không còn thời gian cho gia đình”.

Không thành công… cũng thành nhân

Việc nhà báo thích nghi thời cuộc bằng cách lấn sân kinh doanh online là một thực tế khó tránh khỏi trong bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, để không "đánh mất mình", cần tách bạch rõ giữa vai trò nhà báo và “doanh nhân”, đảm bảo rằng hoạt động kinh doanh không ảnh hưởng đến sự khách quan, trung thực của các tác phẩm báo chí. Đây là sự phân định rạch ròi giữa nghề nghiệp chính và “tay ngang”.

Bên cạnh đó, sự minh bạch với công chúng cũng là yếu tố sống còn của nhà báo khi tham gia kinh doanh online. Dù làm “doanh nhân bất đắc dĩ” hay làm báo, phải luôn đặt chất lượng sản phẩm/thông tin và đạo đức lên hàng đầu.

Bước chân vào lĩnh vực kinh doanh với nhà báo vừa là cơ hội để gia tăng thu nhập, cải thiện kinh tế và cũng là cách để mỗi người trưởng thành hơn. Anh Bình Đặng sau thời gian đầu gây dựng quán cafe riêng, hiện tại công việc đã ổn định, mang lại nguồn thu khá tốt.

“Sau thời gian hoạt động, quán café riêng của vợ chồng tôi khá đông khách. Bây giờ tôi có thể yên tâm hơn để tập trung cho nghề báo mà không còn phải lo gánh nặng kinh tế gia đình”, anh Bình Đặng chia sẻ.

Với chị Minh Thư, dù thất bại trong lần đầu khởi nghiệp nhưng chị đã rút ra được nhiều bài học, quyết tâm gây dựng lại từ đầu.

“Việc thất bại giúp tôi có kinh nghiệm hơn, thay vì bán hàng cho người quen tôi đã tạo dựng các kênh online để tiếp cận với nhiều khách hàng. Xác định sẽ khó khăn nhưng may mắn được ông xã động viên cứ tiếp tục, bởi không thành công cũng… thành nhân”, chị Minh Thư hài hước nói.

Sau tất cả, sự linh hoạt và khả năng thích nghi là cần thiết, nhưng một nhà báo chân chính sẽ luôn biết cách giữ vững ngọn lửa nghề nghiệp, bảo vệ sự trong sạch của thông tin, ngay cả khi họ phải khoác thêm chiếc áo của một "doanh nhân online". Đây là bài toán khó nhưng cũng là cơ hội để mỗi nhà báo khẳng định bản lĩnh và giá trị của mình trong kỷ nguyên số.