Đảo Cù Lao Chàm (xã Tân Hiệp, TP Hội An, tỉnh Quảng Nam) không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn có rất nhiều di tích lịch sử giá trị. Trong số đó, không thể không nhắc đến giếng Chăm cổ, còn gọi là giếng Xóm Cấm.
Giếng cổ Cù Lao Chàm mang đặc trưng của giếng Chăm cổ với kiểu hình ống tròn, thành giếng hình tròn, nền giếng nguyên bản hình vuông, ở mỗi góc có một trụ vuông. Diện tích khuôn viên giếng khoảng 15m2.
Đường kính miệng giếng khoảng 1,2m. Lòng giếng xây gạch tô vữa vôi, được xây theo kiểu “vành khăn." Độ sâu từ miệng giếng đến đáy giếng khoảng 5m.
Tuy nhiên, trải qua quá trình sử dụng hàng trăm năm, người dân nơi đây đã cải tạo lại nền giếng và xây thêm gạch vữa ximăng lên thành giếng nên đã phần nào làm biến đổi cấu trúc.
Giếng Xóm Cấm là nguồn cung cấp nước dồi dào cho người dân trong khu vực. Điểm đặc biệt là nước của giếng này không bao giờ cạn, cho dù là vào mùa khô kiệt nhất.
Kỳ lạ hơn giếng Xóm Cấm là giếng nước ngọt duy nhất ở hòn đảo có diện tích khá lớn này. Người dân trên đảo đã thử đào giếng ở những điểm khác tuy nhiên đều không tìm thấy mạch nước ngọt.
Theo kinh nghiệm của người dân nơi đây thì nước giếng Xóm Cấm cực kỳ hiệu nghiệm khi hiện tượng say sóng.
Nếu người nào đi từ đất liền ra Cù Lao Chàm bị say sóng thì lấy nước giếng Xóm Cấm nấu với lá rừng của Cù Lao Chàm (chỉ người dân địa phương mới nhận biết và thường hái loại lá này) uống vào là hết say sóng.
Theo những nhà nghiên cứu, giếng Xóm Cấm không chỉ là nguồn nước quan trọng cho cư dân trên đảo Cù Lao Chàm mà còn cung cấp nước ngọt cho tàu thuyền trong và ngoài nước thường xuyên qua lại nơi này, bởi trước đây, Cù Lao Chàm là điểm dừng chân và định hướng cho tàu thuyền qua lại thời kỳ Champa.
Giếng Xóm Cấm đã được xếp hạng di tích quốc gia vào năm 2006.
