Ngày 17/5/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 197 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật để kịp thời thể chế hóa Nghị quyết 66.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, việc ban hành Nghị quyết 66 là đòi hỏi khách quan của tiến trình đổi mới, nhằm tạo đột phá nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới vươn mình giàu mạnh, thịnh vượng của đất nước.

Điều đó thể hiện qua các yếu tố: Một là, đất nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với những đòi hỏi cao hơn về thể chế pháp luật để thực hiện thành công mục tiêu trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045 theo Nghị quyết Đại hội lần thứ 13 của Đảng. Điều này đòi hỏi một hệ thống pháp luật hiện đại, đồng bộ và khả thi.

Hai là, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, quá trình chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đang diễn ra mạnh mẽ, đặt ra những vấn đề mới, phức tạp về pháp lý cần được nghiên cứu, điều chỉnh kịp thời.

Ba là, hội nhập quốc tế sâu rộng, nhất là việc Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới đòi hỏi hệ thống pháp luật trong nước phải tương thích với các cam kết quốc tế và thông lệ quốc tế.

Bốn là, công tác xây dựng và thi hành pháp luật những năm qua còn không ít hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước, chưa thực sự trở thành động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển.

Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, những năm qua, công tác xây dựng và thi hành pháp luật đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần tạo nền tảng pháp lý cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước. Trong đó, tư duy, nhận thức lý luận về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa không ngừng được hoàn thiện. Chất lượng văn bản quy phạm pháp luật đã được nâng lên. Quy trình xây dựng pháp luật ngày càng chặt chẽ, khoa học; công tác thẩm định, thẩm tra dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật ngày càng được chú trọng.

Công tác tổ chức thi hành pháp luật đã có những chuyển biến tích cực. Sau mỗi Kỳ họp Quốc hội, Chính phủ chủ trì, phối hợp với Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội nghị triển khai các luật, nghị quyết Quốc hội thông qua tại kỳ họp để nhanh chóng đưa luật, nghị quyết vào cuộc sống. Các cơ quan, tổ chức, cá nhân đã nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc thi hành pháp luật; công tác phổ biến, giáo dục pháp luật ngày càng được chú trọng; việc theo dõi tình hình thi hành pháp luật đã được tiến hành thường xuyên, có trọng tâm, trọng điểm; công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật được tăng cường.

Theo Chủ tịch Quốc hội, công tác xây dựng và thi hành pháp luật đã góp phần quan trọng vào việc giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế. Năm 2024, GDP của Việt Nam đã tăng 7,09%, đạt mức cao nhất trong khu vực, 15/15 chỉ tiêu kinh tế đạt và vượt - một phần nhờ vào việc ban hành kịp thời nhiều chính sách, pháp luật tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp và người dân.

Người đứng đầu Quốc hội Việt Nam nhấn mạnh: Nghị quyết 197 đã kịp thời thể chế hóa ngay các quyết sách của Nghị quyết 66, tháo gỡ ngay những vướng mắc, bất cập về cơ chế tài chính, bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng cao cũng như đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, chuyển đổi số trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Nghị quyết 197 đã quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, chưa có tiền lệ, không chỉ là khoản chi 0,5% tổng chi ngân sách nhà nước hằng năm cho công tác xây dựng pháp luật, thành lập Quỹ Hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật mà cả cơ chế khoán chi, mức chi, chế độ, chính sách đặc biệt khuyến khích đối với đội ngũ cán bộ, công chức tại một số cơ quan, đơn vị ở trung ương và địa phương trực tiếp, thường xuyên làm công tác tham mưu nghiên cứu chiến lược, chính sách, xây dựng pháp luật và một số hoạt động tổ chức thi hành pháp luật hỗ trợ trực tiếp cho xây dựng pháp luật.

Đồng thời, đảm bảo các cơ chế, chính sách đặc biệt được áp dụng đúng mục đích, đúng người, đúng việc, có trọng tâm, trọng điểm, xác định đúng, trúng và quy định bao quát đầy đủ các đối tượng trực tiếp, thường xuyên làm công tác tham mưu nghiên cứu chiến lược, chính sách, xây dựng pháp luật.

Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Nghị quyết 197 vừa có quy định chung, khái quát, mang tính nguyên tắc, vừa có một số quy định cụ thể để có thể thi hành ngay sau khi Nghị quyết được thông qua. Các nội dung ngân sách bảo đảm chi và biện pháp thực hiện nhằm triển khai thực hiện thuận lợi, đúng quy định, các cơ chế, chính sách đặc biệt cho công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật. Trong quá trình thực hiện, trường hợp cần thiết thì có thể điều chỉnh, bổ sung nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Chính phủ cũng sẽ có quy định chi tiết, hướng dẫn cụ thể; có cơ chế kiểm soát bảo đảm các yêu cầu về hiệu quả, công khai, minh bạch, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và nhất là phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ. Đặc biệt, về chính sách đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số phục vụ đổi mới, hiện đại hóa công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật đã yêu cầu: tập trung xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về pháp luật là nền tảng hạ tầng số dùng chung, thống nhất trong quản lý và lưu trữ toàn diện các nguồn dữ liệu; tích hợp, liên thông các hệ thống thông tin để có thể cập nhật, khai thác, chia sẻ phục vụ đồng thời nhiều mục đích cho công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật; đẩy mạnh phát triển và ứng dụng công nghệ số, trong đó bao gồm trí tuệ nhân tạo (AI), trợ lý ảo đáp ứng yêu cầu chuyên môn hóa phục vụ các khâu của quy trình xây dựng pháp luật.

Trên cơ sở Nghị quyết 66, Chủ tịch Quốc hội cho biết, ngày 16/5/2025, Đảng ủy Quốc hội đã ban hành kế hoạch hành động số 28. Ngày 17/5/2025, Đảng ủy Chính phủ có Nghị quyết số 140 ban hành Chương trình hành động, xác định toàn diện các nội dung, nhiệm vụ thực hiện. Trong đó có một số nhiệm vụ trọng tâm như: thể chế hóa chủ trương của Đảng về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và các luật có liên quan để tiếp tục thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương khẩn trương cụ thể hóa, hướng dẫn triển khai thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Sớm hoàn thành việc ban hành các luật và văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật trong các lĩnh vực, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Thực hiện đổi mới tư duy lập pháp, trong xây dựng, chỉnh lý, hoàn thiện các dự thảo luật trình Quốc hội biểu quyết thông qua, Đảng ủy Quốc hội phối hợp chặt chẽ với Đảng ủy Chính phủ và các cơ quan có liên quan chú trọng bảo đảm nguyên tắc:

Một số bộ luật, luật quy định về quyền con người, quyền công dân, tố tụng tư pháp thì cần cụ thể, về cơ bản các luật khác, nhất là luật điều chỉnh các nội dung về kiến tạo phát triển chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội, còn những vấn đề thực tiễn thường xuyên biến động thì giao Chính phủ, Bộ, ngành, địa phương quy định để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với thực tiễn.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, trong năm 2025, Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ và các cơ quan, tổ chức triển khai thực hiện tổng kết việc thực hiện Định hướng chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, đánh giá kỹ kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế; đồng thời, bám sát văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, các nhiệm vụ trọng tâm, định hướng phát triển đất nước để xây dựng định hướng chương trình lập pháp cho nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI, làm cơ sở cho việc xây dựng chương trình lập pháp hằng năm để các Bộ, ngành, cơ quan trung ương và chính quyền địa phương chủ động triển khai các nhiệm vụ lập pháp.

Đối với cấp ủy đảng của các cơ quan, tổ chức khác, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, theo chức năng, nhiệm vụ cần triển khai thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Khẩn trương xây dựng kế hoạch và lãnh đạo tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 66. Theo đó, căn cứ vào các nội dung của Nghị quyết, các nội dung có liên quan trong Chương trình hành động của Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ để sớm ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết của cơ quan mình; trong đó, lưu ý phải xác định đúng, đủ nhiệm vụ của từng cơ quan, gắn với thời hạn thực hiện cụ thể, kết quả đầu ra rõ ràng, đồng thời, có cơ chế theo dõi, giám sát, kiểm tra việc thực hiện bảo đảm để những chủ trương, quyết sách trong Nghị quyết sớm đi vào cuộc sống mang lại những kết quả cụ thể có thể kiểm đếm và người dân cảm nhận được sự thay đổi theo chiều hướng tích cực. Dứt khoát không để tình trạng “nói nhiều làm ít”, “nói mà không làm”.

Về bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật, phát huy cao độ tính Đảng trong xây dựng và thi hành pháp luật, cấp ủy các cơ quan cần lưu ý bảo đảm triển khai một số yêu cầu mới về trách nhiệm người đứng đầu Bộ, cơ quan ngang Bộ, gắn với công tác đánh giá, khen thưởng, sử dụng cán bộ và chế tài, biện pháp xử lý đối với người không thực hiện đầy đủ trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Tiếp tục thực hiện nghiêm kỷ cương, kỷ luật, các quy định về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, “lợi ích nhóm” trong xây dựng và thi hành pháp luật theo đúng yêu cầu của Nghị quyết số 66 và Quy định số 178 ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị.

Để đạt được các mục tiêu đột phá mà Nghị quyết 66 đề ra đòi hỏi mỗi cơ quan, tổ chức, mỗi cán bộ, đảng viên phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, đổi mới phương thức lãnh đạo và thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp một cách chủ động, sáng tạo, thực chất.

Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, nhiệm vụ đặt ra rất nặng nề nhưng cũng hết sức vẻ vang. Mỗi cơ quan, mỗi cá nhân phải biến quyết tâm thành hành động cụ thể: đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, song song với việc thi hành nghiêm minh pháp luật và khuyến khích sáng tạo.

"Chúng ta tin tưởng rằng, với quyết tâm chính trị cao nhất, cùng sự hưởng ứng, vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, sẽ thực hiện thành công cuộc cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, xây dựng xã hội thượng tôn pháp luật, sẵn sàng đưa đất nước phát triển hùng cường, thịnh vượng trong kỷ nguyên mới", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Kỳ họp thứ 9 diễn ra ngay sau Hội nghị Trung ương 11 - một hội nghị lịch sử bàn bạc, thống nhất những quyết sách lớn liên quan đến sắp xếp, tinh gọn bộ máy, đổi mới hệ thống chính trị, sáp nhập các đơn vị hành chính để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động.

Đây là những vấn đề không chỉ có ý nghĩa về quản lý nhà nước mà còn tác động sâu rộng đến đời sống của người dân, đến sự phát triển bền vững của đất nước.

Tôi kỳ vọng kỳ họp lần này sẽ dành nhiều thời gian thảo luận, cho ý kiến để thể chế hóa các chủ trương lớn đó thành những quy định pháp luật khả thi, nhất quán, phù hợp với thực tiễn, tránh xáo trộn đời sống xã hội. Đảm bảo vừa đổi mới, vừa giữ gìn bản sắc, vừa ổn định, vừa tạo đà cho đất nước phát triển, bước vào kỷ nguyên mới.

Quốc hội đã cho ý kiến ngay trong ngày làm việc đầu tiên về vấn đề sửa đổi Hiến pháp 2013. Tôi kỳ vọng tinh thần kỳ họp lần này cũng chính là tinh thần cải cách, đổi mới như Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh về việc phải dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo vì lợi ích chung của quốc gia, dân tộc, vì hạnh phúc của nhân dân. Đó cũng là tinh thần xuyên suốt của nghị quyết 66 vừa được ban hành về công tác lập pháp.

Thêm vào đó, trong bối cảnh thế giới diễn biến phức tạp, cạnh tranh chiến lược gay gắt, những bất định về kinh tế, địa chính trị, môi trường an ninh phi truyền thống... Quốc hội cần thể hiện rõ vai trò "chủ thể" trong việc hoạch định chính sách, giám sát quyền lực, quyết định những vấn đề quan trọng của quốc gia.

Cử tri đang chờ đợi những quyết sách về kinh tế, an sinh xã hội, giáo dục, y tế, văn hóa, khoa học công nghệ, quốc phòng - an ninh... mà ở đó, chất lượng sống của người dân phải được đặt ở vị trí trung tâm, phải lắng nghe tiếng nói của nhân dân, phải khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Cùng với các quyết sách phục vụ cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, chương trình nghị sự Kỳ họp thứ 9 cũng dày đặc với các dự án luật, dự thảo nghị quyết trải rộng trên nhiều lĩnh vực kinh tế, tài chính, ngân sách đến giáo dục, lao động… Điều này thể hiện quyết tâm của Quốc hội nhằm tiếp tục tháo gỡ rào cản thể chế trên các lĩnh vực; đúng như tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: Phải biến thể chế từ “điểm nghẽn” trở thành lợi thế cạnh tranh.

Đặc biệt, tại Kỳ họp này, Quốc hội sẽ xem xét, cho ý kiến đối với các dự án luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, công nghiệp công nghệ số... nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Các dự luật này sẽ đặt nền móng cho những cải cách tiếp theo, đặc biệt là trong lĩnh vực chuyển đổi số, quản trị an ninh dữ liệu và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Đây đều là những lĩnh vực mới, phức tạp, cho thấy tầm nhìn đi trước đón đầu của Quốc hội đối với xu thế phát triển của đất nước và thế giới”.

Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV sẽ là một dấu mốc lịch sử với những quyết sách quan trọng được thông qua.

Từ các văn bản chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Thường trực Ban Bí thư, Bộ Chính trị đến sự chỉ đạo điều hành của Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương và đặc biệt là các Nghị quyết của Quốc hội, mỗi đại biểu cần phát huy tối đa trí tuệ, trách nhiệm để đóng góp những ý kiến thiết thực, góp phần vào thành công chung của kỳ họp.

Chúng ta phải nỗ lực bám sát các nội dung trình tại kỳ họp lần này, làm sao để kỳ họp đạt hiệu quả và kết quả cao nhất. Tinh thần là "vừa chạy vừa xếp hàng", nhưng phải hết sức cố gắng, phát huy tinh thần dân chủ, trí tuệ tập thể để quyết định những vấn đề hệ trọng, đặc biệt là sửa đổi Hiến pháp và các luật tổ chức liên quan.