Mặc dù trước đó chính quyền Riyadh tuyên bố họ không còn ý định mua hệ thống tên lửa S-400 của Nga, tuy nhiên trong bối cảnh đối diện các cuộc tấn công quy mô lớn từ phiến quân Yemen, Saudi Arabia có thể xem xét lại.
Lý do chính nằm ở việc rút các hệ thống phòng không của Mỹ khỏi nước này một cách liên tục, khiến cho bầu trời Riyadh trở nên trống vắng hơn rất nhiều, khi các tổ hợp Patrot PAC 3 hiện bị cho là chưa đủ tạo lập độ yên tâm.
Điều đáng nói nữa là trước đó Saudi Arabia đã đàm phán với cả Mỹ để mua tổ hợp phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối THAAD, vậy tại sao họ lại muốn mua thêm S-400 của Nga. Đây liệu có phải chỉ là "đòn gió" của Riyadh?
Tuy nhiên phải nhìn nhận thực tế rằng S-400 và THAAD là hai tổ hợp tên lửa phòng không được thiết kế nhằm đảm trách những nhiệm vụ khác hẳn nhau, nếu Saudi Arabia mua cả hai hệ thống này cũng chẳng phải là điều quá bất ngờ.
Đầu tiên khi so sánh tính năng, THAAD là một tổ hợp được thiết kế chuyên để tiêu diệt các loại tên lửa đạn đạo tầm xa khi chúng bước vào giai đoạn xâm nhập trở lại bầu khí quyển, đây là nhiệm vụ chủ chốt và gần như là duy nhất của nó.
Đặc tính của đạn tên lửa thuộc tổ hợp THAAD là nó có tầm bay rất cao, tốc độ rất nhanh nhưng lại rất ít cơ động. Quả đạn đánh chặn hầu như chỉ bay theo quỹ đạo đơn giản đến địa điểm dự kiến theo tính toán của đài radar điều khiển.
Yêu cầu đối với đài dẫn bắn là phải đưa nó đến gần như đúng vị trí mà tên lửa đối phương sẽ bay qua, lúc đó quả đạn phòng không chỉ cần hiệu chỉnh một chút đường bay rồi lao thẳng vào để thực hiện cách thức phá hủy bằng động năng nổi tiếng.
Thuật toán đánh chặn của THAAD phụ thuộc rất nhiều vào radar mặt đất, do đặc thù của việc chống tên lửa và độ cơ động kém của đạn phòng không, chỉ cần tính toán sai một tích tắc sẽ dẫn tới độ lệch hàng ngàn mét ngay lập tức, nghĩa là bỏ lọt đối tượng cần tiêu diệt.
Trong khi đó S-400 lại là một hệ thống phòng không đa năng, nó có khả năng chống tên lửa nhưng không mạnh bằng THAAD mà chủ yếu chỉ dùng để tiêu diệt tên lửa đạn đạo chiến thuật tầm ngắn hoặc tầm trung (tầm bắn không quá 2.000 km).
Vai trò chính của S-400 là tạo lập ô phòng không bảo vệ các mục tiêu mặt đất tránh khỏi cuộc tập kích đường không bằng máy bay của đối phương.
Đạn đánh chặn của S-400 có độ cơ động cao, vận tốc lớn, thích hợp bám theo mục tiêu bay chậm hơn nó ở các dải độ cao khác nhau, nhưng độ chính xác lại không bằng THAAD, thể hiện qua việc phải dựa vào đầu đạn phá mảnh nặng hàng trăm kg để bắn rơi phương tiện bay kẻ địch.
Mặc dù các loại đạn trang bị cho S-400 có khả năng vận động tốt hơn THAAD rất nhiều, nhưng để đánh chặn tên lửa đạn đạo tầm xa thì đài radar dẫn bắn vẫn yêu cầu phải tính toán được đường bay dự kiến của mục tiêu để đưa đạn 48N6E3 hay 40N6 tới cự ly thật sát.
Đáng tiếc rằng khả năng này của đài 91N6, 92N2 hay 96L6 thuộc S-400 không đủ tinh vi như AN/TPY-2 trang bị cho THAAD, độ sai lệch mặc dù không quá lớn nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu.
Đối phó với mục tiêu có tốc độ quá nhanh (lên tới 5 - 6 km/s) mà không ngoại suy và dẫn tên lửa đánh chặn lên “chặn đầu” thì gần như cầm chắc thất bại, bởi vì tên lửa có ngoặt nhanh đến mấy cũng không kịp.
Với những đặc điểm kể trên, S-400 và THAAD rõ ràng không dùng để thay thế lẫn nhau mà phải được triển khai song song để bù trừ nhược điểm của nhau. Nếu Saudi Arabia sau khi đã ký hợp đồng mua các hệ thống THAAD vẫn tiếp tục đặt hàng S-400 là không có gì khó hiểu.
Trở ngại lớn nhất đối với Riyadh vẫn là sức ép từ phía Mỹ, Washington hoàn toàn có thể áp đặt biện pháp cấm vận như ngừng bán vũ khí tối tân để ép Saudi Arabia hủy bỏ thương vụ này.
