Khi nhắc đến Nhật Bản, không chỉ là đất nước của hoa anh đào, của sự kỷ luật và sáng tạo, mà còn là nơi sở hữu một "kỳ tích sức khỏe" - tuổi thọ trung bình cao nhất thế giới. Đặc biệt, số người sống trên 100 tuổi ở Nhật đã vượt mốc 60.000 người, một con số không phải quốc gia nào cũng đạt được.

Điều đáng nói là họ không chỉ sống lâu, mà còn sống khỏe, minh mẫn và vẫn giữ được nhịp sống đầy ý nghĩa ở tuổi xưa nay hiếm. Vậy đâu là bí quyết? Làm sao người Nhật có thể gìn giữ được chất lượng sống như vậy? Chúng ta có thể học được gì từ họ?

Luôn có suy nghĩ: Sống lạc quan là sống lâu

Khảo sát từ Đại học Keio cho thấy điểm chung rõ rệt ở những người Nhật sống thọ là tinh thần lạc quan, không dễ bỏ cuộc. Họ không nhìn tuổi già như gánh nặng mà xem đó là giai đoạn để sống chậm, sống trọn từng khoảnh khắc.

Nhiều cụ bà, cụ ông ở tuổi 90-100 vẫn chăm vườn, nấu ăn, đọc sách, dạy cháu học hay tham gia các câu lạc bộ địa phương. Họ giữ cho mình cảm giác có ích, có mối liên hệ xã hội, và đặc biệt, họ không tự thu mình lại chỉ vì "đã già".

Bài học: Giữ cho tâm trí luôn kết nối, cởi mở và hài lòng với hiện tại chính là "liều thuốc" quan trọng nhất giúp sống thọ.

Già nhưng không thụ động

Nhiều người nghĩ rằng về già là để nghỉ ngơi. Nhưng người Nhật lại có cách tiếp cận khác: họ sống chủ động đến tận phút cuối cùng. Một nghiên cứu chỉ ra rằng những cụ già vẫn giữ khả năng tự chăm sóc bản thân và duy trì trí nhớ tốt ở tuổi 100 thường sống khỏe mạnh thêm nhiều năm nữa.

Không cần phải tập luyện cường độ cao, họ chỉ đơn giản là đi bộ mỗi ngày, tập thể dục nhẹ, làm vườn hoặc đi chợ. Cơ thể và tinh thần được vận động đều đặn giúp họ tránh được tình trạng suy yếu (frailty) thường gặp ở người lớn tuổi.

Bài học: “Không ngừng chuyển động” là chìa khóa giúp cơ thể chống lại sự lão hóa.

Ăn uống điều độ - bản sắc Washoku nuôi dưỡng tuổi thọ

Ẩm thực truyền thống Nhật Bản, hay Washoku, đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể và điều này hoàn toàn có lý do.

Khác với chế độ ăn giàu chất béo, nhiều thịt của phương Tây, người Nhật ăn:

Cá là nguồn đạm chính, giúp bổ sung omega-3 tốt cho tim mạch.

Đậu nành và các chế phẩm như natto, miso, đậu phụ, giàu isoflavone, tốt cho xương và nội tiết.

Rau củ quả tươi, gạo, rong biển - nhiều chất xơ và vi chất.

Trà xanh mỗi ngày chứa catechin giúp chống oxy hóa và bảo vệ tim mạch.

Điều quan trọng hơn cả là họ ăn vừa đủ no, không ăn quá mức. Khẩu phần nhỏ, ăn chậm và cảm nhận hương vị, đó cũng là cách để tiêu hóa tốt và tránh béo phì.

Bài học: Ăn uống đơn giản, cân bằng và biết “đủ” sẽ giúp ta duy trì thể trạng khỏe mạnh lâu dài.

Gắn kết xã hội - chống lại sự cô đơn tuổi già

Một điểm khác biệt rõ giữa người Nhật sống thọ và người già ở nhiều nước khác là: họ không cô đơn. Ngay cả khi sống một mình, họ vẫn thường xuyên tham gia các hoạt động cộng đồng, câu lạc bộ sức khỏe, nhóm đọc sách, hoặc đơn giản là trò chuyện với hàng xóm.

Các cụ còn được khuyến khích trở thành trụ cột tinh thần trong gia đình, người kể chuyện, người giữ gìn văn hóa truyền thống.

Bài học: Sự kết nối xã hội không chỉ làm giàu đời sống tinh thần mà còn bảo vệ sức khỏe tinh thần và trí nhớ.

Không chống lại tuổi già, mà sống hòa hợp với nó

Có lẽ điều quan trọng nhất mà người Nhật dạy chúng ta là: tuổi già không phải là kết thúc, mà là một hành trình mới. Họ không tìm cách phủ nhận nếp nhăn hay sự chậm chạp, mà chấp nhận nó như một phần tự nhiên của cuộc sống.

Nhiều người sống thọ ở Nhật vẫn tìm thấy niềm vui trong việc nấu ăn, chơi nhạc cụ, viết thư pháp, hoặc chăm chút một khu vườn nhỏ. Họ cảm thấy biết ơn vì những điều mình vẫn còn có thể làm được, thay vì buồn phiền về những điều đã mất.

Bài học: Hạnh phúc không nằm ở tuổi bao nhiêu, mà ở cách ta sống mỗi ngày.

BS Nguyễn Xuân Tuấn, Giảng viên trường Đại học Y dược, Đại học Quốc gia Hà Nội