Con người lại một lần nữa tiến thêm một bước dài trong hành trình khám phá vũ trụ. Các nhà khoa học vừa công bố bản đồ vũ trụ tương tác lớn nhất từng được tạo ra, dựa trên dữ liệu từ Kính viễn vọng không gian James Webb (JWST) – cỗ máy quan sát hiện đại nhất mà loài người từng chế tạo. Thành quả này là một phần trong dự án khảo sát quy mô lớn mang tên COSMOS-Web, do Viện Công nghệ California (Caltech) chủ trì thực hiện, nhằm làm sáng tỏ tiến trình hình thành và tiến hóa của các thiên hà trong giai đoạn vũ trụ còn rất non trẻ.

Bản đồ đặc biệt này bao phủ một khu vực rộng khoảng 0,54 độ vuông trên bầu trời – tương đương gần gấp ba lần diện tích tròn của Mặt Trăng khi nhìn từ Trái Đất. Nó lưu trữ hơn 1,5 terabyte dữ liệu và ghi lại hình ảnh của hàng nghìn vật thể thiên văn, từ các vì sao đến những thiên hà cổ đại có niên đại lên tới 13,5 tỷ năm. Nhờ sử dụng camera hồng ngoại gần (NIRCam) trên kính James Webb, các nhà nghiên cứu có thể nhìn thấy những vùng không gian xa xôi đến mức ánh sáng từ đó phải mất hàng tỷ năm mới đến được Trái Đất – đồng nghĩa với việc chúng ta đang chiêm ngưỡng những dấu vết đầu tiên của vũ trụ sau Vụ Nổ Lớn (Big Bang).

Bản đồ COSMOS-Web ghi lại hình ảnh của hàng nghìn vật thể thiên văn, từ các vì sao đến những thiên hà cổ đại có niên đại lên tới 13,5 tỷ năm. Ảnh: NASA Science.

Một điểm nổi bật nữa của bản đồ này là tính năng tương tác hoàn toàn miễn phí, cho phép công chúng tự do truy cập, khám phá và phóng to thu nhỏ các vùng không gian bằng trình duyệt web. Dù người dùng hiện chưa thể tra cứu tên thiên hà cụ thể, bản đồ vẫn mang đến trải nghiệm trực quan và hấp dẫn nhờ khả năng chuyển đổi linh hoạt giữa các chế độ hiển thị như ảnh RGB hoặc ảnh chụp bằng NIRCam – giúp người xem cảm nhận được sự kỳ vĩ và sống động của vũ trụ như chưa từng thấy.

Việc công bố công khai bản đồ không chỉ nhằm phục vụ cộng đồng khoa học mà còn thể hiện một cam kết mạnh mẽ trong việc phổ cập tri thức thiên văn đến với công chúng. Trong thời đại của dữ liệu mở và công nghệ số, dự án này là minh chứng rõ ràng cho sự kết hợp hiệu quả giữa nghiên cứu khoa học tiên phong và công nghệ Internet nhằm thu hẹp khoảng cách giữa tri thức và cộng đồng.

Từ khi được phóng vào cuối năm 2021, kính James Webb đã không ngừng đem lại những hình ảnh sắc nét và dữ liệu quý giá về vũ trụ. Với bản đồ tương tác mới này, kính viễn vọng hàng đầu của NASA tiếp tục khẳng định vị thế trung tâm trong sứ mệnh khám phá nguồn gốc và cấu trúc của vũ trụ – một nhiệm vụ vừa có ý nghĩa khoa học sâu xa, vừa khơi dậy trí tưởng tượng và niềm đam mê khám phá nơi hàng triệu người trên toàn thế giới.