Chuỗi bài viết đã chỉ ra những dấu hiệu bất thường trong công tác đấu thầu tại một số dự án do BQLDA khu vực Q7 làm chủ đầu tư. Từ việc các nhà thầu lớn bị loại vì lỗi sơ đẳng, đến sự tồn tại của một "hệ sinh thái" khép kín và tỷ lệ cạnh tranh thấp đáng báo động. Những vấn đề này cần được nhìn nhận dưới góc độ pháp lý và trách nhiệm quản lý.

Nhìn lại chuỗi chiến thắng của Công ty PHD

Để làm rõ hơn bức tranh, hãy nhìn vào đặc điểm của 6 gói thầu mà Công ty PHD đã giành chiến thắng do Công ty Hoàng Phúc Thành mời thầu:

● Chiến thắng khi đối thủ "tự thua": Điển hình là Gói thầu Hẻm 1549. Công ty PHD là nhà thầu duy nhất vượt qua vòng đánh giá năng lực sau khi hai đối thủ mạnh là Công ty Bình Hưng và Công ty Thanh Bình bị loại vì các lỗi sơ đẳng và không phúc đáp yêu cầu làm rõ.

● Chiến thắng trong thế "một mình một ngựa": Tại Gói thầu Giám sát thi công (Duy tu giao thông 2024), Báo cáo đánh giá E-HSĐXKT cho thấy Công ty PHD là nhà thầu duy nhất tham gia và trúng thầu. Tương tự, tại các gói thầu xây lắp Hẻm 440, Hẻm 88, Hẻm 1015, Hẻm 380, Công ty PHD cũng là nhà thầu duy nhất nộp hồ sơ và được phê duyệt trúng thầu.

● Chiến thắng nhờ giá thấp: Tại Gói thầu Hẻm 353 Trần Xuân Soạn, có tới 4 nhà thầu tham gia và tất cả đều vượt qua vòng kỹ thuật. Công ty PHD đã thắng thầu nhờ đưa ra mức giá thấp nhất. Tương tự, tại Gói thầu Hẻm 391 Huỳnh Tấn Phát, Công ty PHD cũng thắng Công ty Thanh Bình nhờ giá chào cạnh tranh hơn.

Những kịch bản trúng thầu đa dạng này cho thấy Công ty PHD có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho từng gói thầu. Tuy nhiên, việc công ty này thường xuyên chiến thắng trong bối cảnh cạnh tranh thấp hoặc đối thủ "tự thua" một cách khó hiểu tại các gói thầu do Hoàng Phúc Thành mời thầu vẫn là một dấu hỏi lớn.

Luật sư và Chuyên gia nói gì?

Trao đổi với phóng viên Báo Tri thức và Cuộc sống, Luật sư Nguyễn Thị Hương - Đoàn Luật sư TP.HCM chia sẻ: "Dưới góc độ pháp lý, việc các nhà thầu có bề dày kinh nghiệm lại cùng bị loại vì những lỗi hồ sơ rất cơ bản, đồng thời không thực hiện quyền làm rõ hồ sơ dự thầu là một tình tiết rất đáng lưu ý. Pháp luật về đấu thầu tạo điều kiện để nhà thầu làm rõ, bổ sung tài liệu nhằm chứng minh năng lực, kinh nghiệm. Việc họ từ bỏ quyền này có thể đặt ra nghi vấn về vai trò thực sự của họ trong cuộc thầu."

Bà Hương cũng cho biết thêm: "Mối quan hệ lặp đi lặp lại giữa một chủ đầu tư, một đơn vị tư vấn và một nhà thầu trúng thầu, kết hợp với tỷ lệ cạnh tranh thấp, là những dấu hiệu cần được các cơ quan kiểm tra làm rõ. Cần phải rà soát lại toàn bộ quá trình từ khâu lập hồ sơ mời thầu đến đánh giá hồ sơ để xem có hay không các tiêu chí cài cắm nhằm hạn chế cạnh tranh, vi phạm nguyên tắc công bằng, minh bạch được quy định tại Điều 4 Luật Đấu thầu."

Cùng quan điểm, chuyên gia trong lĩnh vực đấu thầu, ông Nguyễn Phước Nguyên nhận định: "Tỷ lệ cạnh tranh 1,41 nhà thầu/gói là một 'báo động đỏ' về hiệu quả đấu thầu. Nó cho thấy hoặc là thông tin mời thầu không đến được với số đông, hoặc hồ sơ mời thầu có những 'hàng rào kỹ thuật' được dựng lên quá cao. Ví dụ, việc yêu cầu một hợp đồng tương tự phải có đủ cả hạng mục 'chiếu sáng' có thể là một tiêu chí hợp lý, nhưng cũng có thể là một cách để loại bỏ các nhà thầu mạnh về giao thông, thoát nước nhưng chưa từng làm hạng mục phụ này. Sự im lặng của các nhà thầu bị loại càng làm củng cố thêm nghi vấn về một kịch bản"

Vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước?

Những dấu hiệu bất thường tại các gói thầu do BQLDA khu vực Q7 làm chủ đầu tư không chỉ là câu chuyện của các doanh nghiệp, mà còn là trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước. Để đảm bảo tiền đầu tư công được sử dụng một cách hiệu quả và minh bạch, các cơ quan chức năng như Sở Tài Chính TP.HCM, Thanh tra Thành phố cần có động thái rà soát, kiểm tra lại toàn bộ quy trình lựa chọn nhà thầu tại các dự án này.

Chỉ khi có sự giám sát chặt chẽ và xử lý nghiêm minh, môi trường đấu thầu mới thực sự cạnh tranh, công bằng, hiệu quả kinh tế.