Sử dụng máy mượn, máy đặt tại cơ sở y tế công lập là thực trạng chung ở hầu hết các cơ sở y tế công lập, từ nhiều năm qua.

Theo các lãnh đạo bệnh viện, trước đây các bệnh viện công do ngân sách đảm bảo. Tuy nhiên từ khi được giao tự chủ, hầu như các bệnh viện công cũng không có đủ tiền mua máy. Các trang thiết bị y tế luôn thay đổi liên tục và ra những thế hệ máy mới với giá nhiều tỉ đồng.

Bên cạnh đó, hệ thống máy xét nghiệm lại có đặc thù riêng khi phải sử dụng loại hóa chất dành cho chính loại máy ấy (máy đóng) nên không thể dùng máy hãng A mà dùng hóa chất của hãng B.

Khi sử dụng máy phải đấu thầu mua hóa chất và mặt hàng nào giá rẻ, đủ các yếu tố kỹ thuật thì mua. Nếu có máy A nhưng hóa chất máy B lại rẻ hơn và trúng thầu, vậy là  máy A nhưng hóa chất máy B không sử dụng được...

Đấu thầu hóa chất lại thực hiện theo năm, tối đa là 2 năm và như thế bệnh viện lại phải thay đổi máy để phù hợp với hóa chất trúng thầu. Ngân sách Nhà nước cấp thì không đủ, còn bệnh viện cũng không đủ tiền để mỗi năm lại mua các loại máy trị giá cả chục tỉ đồng.

Bộ Tài chính vừa có công văn gửi Bộ Y tế và BHXH Việt Nam đề nghị chỉ đạo các đơn vị khám chữa bệnh không thực hiện máy mượn hoặc cho phép máy đặt trong bệnh viện nhằm tránh tình trạng phụ thuộc vào đơn vị cho mượn máy, đặt máy.

Việc tạm ứng, thanh toán, quyết toán chi phí khám chữa bệnh BHYT hiện đang thực hiện theo điều 32 Luật BHYT sửa đổi, bổ sung và chương V, VI của nghị định số 146 năm 2018.

Tuy nhiên văn bản này không có quy định về thanh toán các dịch vụ kỹ thuật sử dụng máy mượn, máy đặt do các đơn vị trúng thầu, vật tư.

Bộ Y tế đang dự thảo báo cáo về tình hình sử dụng máy mượn, máy đặt; đồng thời đề xuất cho phép lộ trình để các bệnh viện có thể mua sắm, đầu tư thuận lợi.

Các bệnh viện trong thực tế hoạt động cũng đã nhiều lần gửi kiến nghị phân tích toàn diện các yếu tố liên quan đến việc tại sao phải sử dụng máy mượn - đặt.

Đại diện Bệnh viện Chợ Rẫy cũng cho rằng, nếu mua hóa chất có thể bị suy diễn chỉ định thầu hoặc thông thầu. Nhưng không mua, bệnh nhân chịu thiệt. Có máy không có hóa chất dù có thực hiện xét nghiệm cũng không thể chẩn đoán được hoặc đúng bệnh.

Bộ Tài chính nhiều lần có ý kiến hình thức máy mượn, máy đặt không được sử dụng tại các cơ sở y tế, thế nhưng vấn đề quan trọng là, không được sử dụng máy mượn, máy đặt, vậy các bệnh viện sẽ sử dụng hình thức nào để đầu tư trang thiết bị, hiện chưa thấy cơ quan nào đưa ra.