Loài cá quý hiếm này được các nhà khoa học gọi là Devils hole pupfish, chúng sinh sống trong nơi được gọi là Hố Quỷ thuộc một khu biệt lập của Vườn Quốc gia Thung lũng Chết nằm ở giữa 2 bang California và Nevada của Mỹ.
Devils hole pupfish được tìm thấy lần đầu vào năm 1930 bởi nhà ngư học người Mỹ tên là Joseph H. Wales. Chúng có quan hệ gần với cá nhộng Amargosa và cá nhộng Salt Creek.
Devils hole pupfish là một loài cá nhỏ, có chiều dài tối đa là 30mm. Chúng có màu sắc khác nhau tùy theo độ tuổi và giới tính. Cụ thể, con đực có màu xanh sáng và con cái có màu vàng sáng.
Các mép của tất cả các vây có màu đen, và lưng có màu vàng ánh kim. Ánh kim đặc biệt rõ rệt trên bầu mắt (nắp mang) có ánh tím ở mặt sau của chúng. Tròng mắt có màu xanh lam và cũng có ánh kim.
Con cái và con non có màu vàng hơn con đực. Con cái có lưng màu nâu vàng, rìa của vây ngực và vây đuôi có màu vàng, không phải màu đen. Tuy nhiên, vây lưng có viền đen giống các con đực.
Não của con cái có màu xanh lá cây kim loại, và mắt của chúng có màu xanh kim loại. Con non có màu tổng thể giống như con cái, mặc dù chúng có một thanh dọc mờ ở hai bên. Loài cá này không có vây bụng.
Vây lưng của nó có mười hai tia, trong khi mỗi vây ngực có mười bảy tia. Vây đuôi có dạng lồi và có hai mươi tám tia, cong ra ngoài ở rìa. Dãy bên của nó (số lượng vảy từ đầu sau của đỉnh đến đầu đuôi) là 27 vảy. Các vảy có hình răng cưa, hoặc có răng, ở rìa ngoài.
Các chuyên gia đã luôn luôn thắc mắc bằng cách nào mà loài cá độc đáo này đã đến hang động hàng ngàn năm trước, tiến hóa thành những loài độc đáo như ngày nay.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Molecular Ecology, bởi một nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ, dẫn đầu bởi Ismail Saglam và Michael Miller thuộc Đại học California, Davis, Hoa Kỳ cho rằng chúng đã định cư và sống trong hố nước này kể từ khi hang động mở lên trên bề mặt đất.
Cá Devils hole pupfish và hố nước này có thể đã xuất hiện cùng một lúc. Những phát hiện mới đã xác nhận sự hiếm có mang tính biểu tượng của loài cá đã sống trong sự cô lập hoàn toàn suốt 60.000 năm qua.
Chế độ ăn của Devils hole pupfish thay đổi quanh năm, thức ăn của chúng là các loài bọ cánh cứng, ốc sên, tảo và động vật giáp xác nước ngọt. Việc tiêu thụ các nguồn thực phẩm khác nhau thay đổi theo mùa, mặc dù các chất dạng hạt vô cơ có tần suất xuất hiện cao trong dạ dày của chúng.
Chúng sinh sản quanh năm, thường là vào mùa xuân và thu. Thời điểm sinh sản đạt đỉnh cao là từ giữa tháng 2 đến giữa tháng 5. Những con Devils hole pupfish cái có khả năng sinh sản rất thấp.
