James Joseph “Whitey” Bulger là một trong những nhân vật tội phạm khét tiếng nhất trong lịch sử hiện đại nước Mỹ, không chỉ vì chuỗi tội ác kéo dài hàng thập kỷ ở Boston mà còn vì mối quan hệ đầy tai tiếng giữa ông ta và Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ (FBI). Câu chuyện về Whitey Bulger không đơn thuần là một vụ án mafia; nó là bi kịch về sự tha hóa của thể chế thực thi pháp luật, nơi ranh giới giữa việc bắt giữ tội phạm và bảo kê cho chúng bị xóa nhòa trong một trò chơi quyền lực, tham vọng và phản bội.

Ông trùm bóng tối và mạng lưới tội ác ở Boston

Ngược dòng thời gian, Whitey Bulger sinh năm 1929 tại South Boston – một khu lao động có đông người gốc Ireland sinh sống. Ngay từ trẻ, nhân vật này đã nổi bật là một kẻ bạo lực, tham gia các băng đảng địa phương, dính líu đến cướp có vũ trang, tống tiền và ma túy. Sau nhiều lần vào tù ra khám, Bulger trở nên già dặn và hiểu rõ cách thức vận hành của thế giới ngầm. Đến những năm 1970, ông ta trở thành thủ lĩnh thực tế của Winter Hill Gang – một tổ chức tội phạm gốc Ireland kiểm soát phần lớn hoạt động phi pháp tại khu vực Boston và vùng New England, từ cá độ, cho vay nặng lãi, tống tiền đến buôn bán ma túy và giết thuê.

Ông trùm Whitey Bulger thời trẻ. Ảnh: USA Today.

Điều làm cho Bulger trở nên khác biệt so với các trùm tội phạm khác không chỉ là mức độ tàn bạo – ông ta bị cáo buộc trực tiếp tham gia hoặc chỉ đạo ít nhất 19 vụ giết người – mà là mối quan hệ bí mật với FBI. Bắt đầu từ năm 1975, Bulger trở thành “người cung cấp thông tin” cho Cục. Nhưng thay vì bị kiểm soát bởi lực lượng cảnh sát, Bulger lại sử dụng vị thế này để loại bỏ đối thủ và bảo vệ tổ chức của mình khỏi các cuộc điều tra. Nhờ cung cấp thông tin về các băng nhóm mafia Italia, Bulger được đặc vụ FBI John Connolly – một người cùng lớn lên ở South Boston – bảo vệ và cảnh báo mỗi khi có lệnh khám xét hay điều tra nhằm vào tổ chức của ông.

Quan hệ giữa Bulger và Connolly dần trở thành biểu tượng cho sự tha hóa trong nội bộ FBI. Trong suốt hơn hai thập kỷ, Whitey Bulger hành động gần như không bị kiểm soát, dù các cơ quan khác như DEA (Cục phòng chống ma túy) và cảnh sát tiểu bang đều có nghi ngờ rõ ràng về sự tồn tại của một “lá chắn chính phủ” bảo vệ ông. Connolly không chỉ che giấu bằng chứng mà còn tiết lộ danh tính các nhân chứng chống lại Bulger, dẫn đến nhiều vụ thủ tiêu kinh hoàng. FBI, trong nỗ lực tiêu diệt mafia Italia, đã vô tình – hoặc cố tình – tạo điều kiện cho một trùm tội phạm người Ireland xây dựng đế chế của riêng mình.

Đến đầu những năm 1990, khi các cuộc điều tra liên bang về tham nhũng nội bộ trong FBI và về tổ chức của Bulger ngày càng được siết chặt, một bước ngoặt đã xảy ra. Năm 1994, sau khi được cảnh báo trước về bản cáo trạng sắp được đưa ra, Whitey Bulger biến mất không dấu vết. Ông ta và bạn gái sống lẩn trốn suốt 16 năm, khiến vụ việc trở thành một trong những cuộc truy lùng dài nhất trong lịch sử FBI. Trong suốt thời gian đó, Bulger được cho là đã sống ở nhiều bang khác nhau, sử dụng danh tính giả, không liên lạc với gia đình và tránh sử dụng công nghệ hiện đại để không bị theo dõi. Nhiều người tin rằng ông ta đã chết, nhưng cuộc truy lùng vẫn tiếp tục với mức tiền thưởng lên tới 2 triệu USD – chỉ sau Osama bin Laden trong danh sách truy nã của FBI vào thời điểm đó.

Cái giá của sự tha hóa – Bi kịch kéo dài từ nhà tù đến tòa án

Cuối cùng, vào năm 2011, Whitey Bulger bị bắt tại Santa Monica, California. Khi bị bắt, ông ta sống trong một căn hộ bình dân dưới tên giả, cùng bạn gái Catherine Greig. Trong nhà, FBI phát hiện hàng trăm nghìn USD giấu trong các bức tường, súng đạn và một kho tài liệu chứa đựng quá khứ đẫm máu của ông ta. Phiên tòa xét xử Bulger diễn ra vào năm 2013 đã làm sáng tỏ phần nào quy mô tội ác của tên tội phạm này cũng như sự thất bại của hệ thống pháp luật trong việc ngăn chặn một kẻ giết người hàng loạt hoạt động công khai trong nhiều thập niên. Bulger bị kết án chung thân vì 11 vụ giết người và hàng loạt tội danh khác. Tại phiên tòa, cựu trùm thể hiện sự khinh bỉ đối với các nhân chứng cũ và vẫn phủ nhận việc từng là “người cung cấp tin” cho FBI, điều mà bị coi là nỗi ô nhục danh dự trong giới tội phạm.

Whitey Bulger đã kết thúc cuộc đời ở tuổi già trong một vụ việc bi thảm. Ảnh: Boston Herald.

Năm 2018, chỉ một ngày sau khi được chuyển đến nhà tù Hazelton ở Tây Virginia, Bulger – khi ấy đã 89 tuổi, yếu ớt, ngồi xe lăn – đã bị giết dã man trong phòng giam. Các tù nhân tấn công ông ta bằng ổ khóa nhét vào tất và vật sắc, đập đến biến dạng khuôn mặt, trong một vụ hành quyết mang tính báo thù và có dấu hiệu dàn xếp trước. Vụ giết người gây rúng động và dấy lên câu hỏi về việc tại sao một nhân vật có nhiều kẻ thù lại bị đưa đến một nhà tù ít an ninh như vậy, và tại sao không được bảo vệ đặc biệt.

Câu chuyện của Whitey Bulger vượt ra khỏi phạm vi của một trùm tội phạm. Nó là hồi chuông cảnh tỉnh về sự nguy hiểm của mối quan hệ bất minh giữa giới thực thi pháp luật và thế giới ngầm. Việc FBI dung túng, thậm chí cấu kết với một kẻ giết người hàng loạt để đổi lấy thông tin tình báo – là bài học sâu sắc về đạo đức công vụ, sự giám sát nội bộ và giới hạn của quyền lực. Di sản của Bulger, từ các vụ giết người tàn nhẫn đến vết nhơ trong lòng FBI, tiếp tục là chủ đề tranh luận sôi nổi trong giới luật pháp, báo chí và văn hóa đại chúng. Tên ông ta mãi mãi gắn liền với tội ác, phản bội, và sự sụp đổ của niềm tin vào công lý.