Nhiều bậc phụ huynh, với mong muốn con mình phát triển toàn diện, thông minh, khỏe mạnh, đã tìm đến những thực phẩm được xếp vào hàng cao cấp, mà yến sào là một trong số đó. Tuy nhiên, không phải đối tượng nào cũng thích hợp để sử dụng.

Thực phẩm bổ dưỡng không có nghĩa phù hợp với mọi độ tuổi

Yến sào (tổ yến) là sản phẩm làm từ tuyến nước bọt của chim yến, chủ yếu chứa protein (chiếm đến 50–60%), axit amin, khoáng chất vi lượng và đặc biệt là hợp chất glycoprotein, có khả năng hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch, phục hồi cơ thể, thúc đẩy quá trình phát triển mô tế bào.

Trong Đông y, yến sào được xếp vào nhóm thực phẩm có tính bình, vị ngọt, có tác dụng dưỡng âm, bổ phế, tăng cường sức đề kháng và chống lão hóa. Tuy nhiên, yến sào là thực phẩm bổ dưỡng chứ không phải thuốc chữa bệnh, và càng không phải là “thần dược” giúp trẻ tăng chiều cao, thông minh vượt trội như một số quảng cáo sai lệch thường thấy.

Đối với trẻ em, nhóm đối tượng có cơ địa non nớt và hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn thiện việc dùng yến sào nếu không đúng cách có thể phản tác dụng, thậm chí gây hại.

Từ khi nào trẻ có thể ăn yến sào?

Trẻ dưới 1 tuổi: Tuyệt đối không nên dùng

Dưới 12 tháng tuổi, hệ tiêu hóa và hệ miễn dịch của trẻ còn rất yếu. Lúc này, sữa mẹ hoặc sữa công thức vẫn là nguồn dinh dưỡng chính, đủ để đáp ứng nhu cầu phát triển của trẻ. Việc bổ sung yến, một loại đạm động vật phức tạp có thể khiến hệ tiêu hóa của bé bị quá tải, dẫn đến rối loạn tiêu hóa, dị ứng đạm, đầy bụng, khó hấp thu.

Ngoài ra, trẻ sơ sinh chưa có đủ enzym để xử lý các hợp chất glycoprotein, khiến cơ thể dễ bị quá tải chuyển hóa, ảnh hưởng đến gan, thận.

Trẻ từ 1 đến 3 tuổi: Cần thận trọng và dùng với liều lượng cực nhỏ

Giai đoạn này, trẻ đã bắt đầu làm quen với thực phẩm đa dạng hơn, hệ tiêu hóa dần hoàn thiện. Tuy nhiên, yến sào vẫn là một thực phẩm “nặng”, không phải lựa chọn tối ưu. Nếu muốn cho trẻ dùng để hỗ trợ khi trẻ biếng ăn, mới ốm dậy, phụ huynh cần:

Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

Dùng với liều lượng thấp (1–2g yến khô/lần).

Ưu tiên nấu chín kỹ, chưng cùng các nguyên liệu dễ tiêu hóa như hạt sen, bí đỏ, táo đỏ…

Chỉ dùng 1–2 lần/tuần và theo dõi kỹ phản ứng của trẻ.

Trẻ từ 3 tuổi trở lên: Giai đoạn thích hợp để bổ sung yến sào nếu cần thiết

Từ 3 tuổi trở đi, hệ tiêu hóa của trẻ đã đủ khả năng tiếp nhận và xử lý các loại protein phức tạp. Đây là thời điểm phù hợp để bổ sung yến sào, đặc biệt với những trẻ:

Biếng ăn, chậm lớn, còi xương.

Mới ốm dậy, cần phục hồi sức khỏe.

Hay mắc các bệnh vặt như viêm họng, viêm phế quản, dị ứng…

Tuy nhiên, dùng yến vẫn phải đúng cách và khoa học:

Liều lượng: 3–5g yến khô mỗi lần, 2–3 lần mỗi tuần là đủ.

Thời điểm tốt nhất: Buổi sáng sớm lúc bụng đói hoặc buổi tối trước khi ngủ 1–2 tiếng.

Chế biến: Hạn chế đường, nên chưng cách thủy để giữ trọn dưỡng chất.

Không dùng yến thay thế bữa ăn chính, càng không dùng yến để ép trẻ ăn nhiều hơn.

Yến sào không thể thay thế một chế độ ăn cân bằng

Một số phụ huynh nghĩ rằng chỉ cần cho con ăn yến là đủ dinh dưỡng. Đây là sai lầm. Yến sào không chứa đủ các nhóm chất cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ, chẳng hạn như vitamin A, D, E, chất béo, tinh bột và chất xơ. Nếu quá lạm dụng yến mà bỏ qua rau xanh, trái cây, thịt cá trứng sữa… sẽ khiến trẻ thiếu vi chất, rối loạn tiêu hóa, thậm chí ảnh hưởng đến phát triển trí não và chiều cao.

Ngoài ra, việc ăn uống thiên lệch, chỉ tập trung vào “thực phẩm bổ” cũng có thể khiến trẻ hình thành thói quen ăn uống kén chọn, lệch chuẩn và mất cân đối dinh dưỡng trong tương lai.

Cần tỉnh táo giữa ma trận quảng cáo

Hiện nay có rất nhiều quảng cáo thổi phồng tác dụng của yến sào đối với trẻ em, khiến nhiều cha mẹ kỳ vọng quá mức. Thực tế, yến sào chỉ là một thực phẩm hỗ trợ, không thể thay thế bữa ăn chính hay các nhóm chất thiết yếu khác. Phụ huynh cần hiểu rõ thể trạng của con mình, tránh chạy theo xu hướng mà không tham khảo ý kiến chuyên môn.

Đặc biệt, trẻ nhỏ dưới 3 tuổi cần được đánh giá kỹ về khả năng tiêu hóa, tiền sử dị ứng trước khi sử dụng yến. Thay vì quá phụ thuộc vào thực phẩm bổ, cha mẹ nên ưu tiên chế độ ăn phong phú, hợp lý, tạo thói quen vận động và giấc ngủ khoa học cho trẻ.

Không thể phủ nhận giá trị dinh dưỡng của yến sào đối với sức khỏe con người. Tuy nhiên, với trẻ nhỏ, việc dùng yến cần sự hiểu biết, tỉnh táo và có chọn lọc. Dùng yến đúng cách có thể hỗ trợ phát triển, tăng sức đề kháng; nhưng dùng sai thời điểm, quá liều hoặc lạm dụng sẽ khiến công dụng vàng trở thành gánh nặng cho cơ thể non nớt của trẻ.