Mới đây, tại Hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ TP HCM lần thứ hai, Bí thư Thành ủy TP HCM Trần Lưu Quang cho biết, việc xúc tiến thành lập Khu thương mại tự do (FTZ) Cái Mép Hạ là bước cụ thể hóa Nghị quyết số 98/2023/QH15 sửa đổi, vừa được Quốc hội thông qua ngày 11/12, bổ sung khung pháp lý vượt trội cho mô hình khu thương mại tự do tại TP HCM.

Bí thư Trần Lưu Quang nhấn mạnh, cùng với Trung tâm tài chính quốc tế, khu thương mại tự do là lĩnh vực mới, có độ phức tạp cao nhưng mang ý nghĩa chiến lược lâu dài. Mô hình này được kỳ vọng tạo ra nguồn tăng trưởng bền vững, thông qua thu hút dòng vốn đầu tư lớn, nâng cao giá trị gia tăng và khả năng kết nối của nền kinh tế.

Điểm khác biệt nổi bật của FTZ Cái Mép Hạ là khả năng kết nối trực tiếp với thị trường toàn cầu bằng đường biển, tận dụng lợi thế hiếm có của cụm cảng nước sâu hàng đầu khu vực Đông Nam Á.

Theo định hướng quy hoạch, FTZ Cái Mép Hạ nằm trên địa bàn phường Tân Phước (TP Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cũ), với tổng diện tích gần 3.800 ha. Khu vực này được tổ chức thành ba khu chức năng chính, có tính liên thông và hỗ trợ lẫn nhau.

Khu chức năng thứ nhất là đầu mối giao thông vận tải, bao gồm hệ thống cảng biển Cái Mép - Thị Vải hiện hữu, bến container Cái Mép Hạ thượng lưu – hạ lưu, các cảng thủy nội địa và ga Cái Mép Hạ thuộc tuyến đường sắt Biên Hòa – Vũng Tàu, tạo nền tảng cho vận tải đa phương thức.

Khu chức năng thứ hai là kho bãi logistics và công nghiệp, gắn với khu phía Nam Khu công nghiệp Cái Mép và Trung tâm logistics Cái Mép Hạ, đóng vai trò trung tâm lưu trữ, phân phối hàng hóa quy mô lớn của khu vực.

Khu chức năng thứ ba tập trung phát triển công nghiệp công nghệ cao, đô thị và dịch vụ, trong đó chú trọng bố trí quỹ đất cho không gian xanh và phát triển tín chỉ carbon rừng, hướng tới mô hình tăng trưởng xanh, bền vững.

Tại hội nghị, Bí thư Đảng ủy phường Tân Phước Dương Ngọc Châu cho biết, FTZ Cái Mép Hạ sở hữu vị trí chiến lược đặc biệt khi liền kề cụm cảng nước sâu lớn nhất cả nước, kết nối trực tiếp với Quốc lộ 51, đường liên cảng, đồng thời hội tụ hạ tầng năng lượng quốc gia với kho LNG và hệ thống đường ống dẫn khí.

Đây được xem là nền tảng quan trọng để thu hút các dự án logistics, công nghiệp công nghệ cao và dòng vốn đầu tư quy mô lớn trong và ngoài nước.

Để chuẩn bị triển khai “đại dự án” này, địa phương xác định một số nhiệm vụ trọng tâm như: tạo sự đồng thuận trong nhân dân; quản lý chặt chẽ đất đai, giải phóng mặt bằng; ngăn chặn xây dựng trái phép; chủ động đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ trong các lĩnh vực logistics, cảng biển, cơ khí, thương mại – dịch vụ; đồng thời định hướng phát triển đô thị bền vững, nâng cao chất lượng sống nhằm thu hút chuyên gia và đội ngũ quản lý.

Bí thư Đảng ủy phường Tân Phước cũng kiến nghị TP HCM sớm xây dựng cơ chế phối hợp liên thông giữa cơ sở với các sở, ngành trong quy hoạch và quản lý đất đai; đẩy nhanh tiến độ các dự án giao thông liên vùng như cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu, cầu Phước An, nghiên cứu sớm tuyến đường sắt kết nối cảng; đồng thời thúc đẩy xã hội hóa công tác đào tạo nghề với sự tham gia của doanh nghiệp lớn.

Theo định hướng tổng thể, khi TP HCM hợp nhất không gian phát triển với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, quy hoạch dài hạn sẽ hình thành thêm các khu thương mại tự do tại Cần Giờ, An Bình, Bàu Bàng, gắn với hệ thống cảng biển và đường sắt, hướng tới xây dựng cụm siêu cảng Cái Mép – Thị Vải – Cần Giờ, nâng tầm vai trò cửa ngõ giao thương quốc tế của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.