Phốt-phát trong ngành công nghiệp thực phẩm
Phốt-phát (phosphate) là muối hoặc este của axit photphoric, được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp chế biến thực phẩm với nhiều mục đích như: Làm mềm, giữ ẩm, kéo dài thời gian bảo quản và giữ màu sắc tươi sáng cho thực phẩm.
Chuyên gia dinh dưỡng giàu kinh nghiệm Hoàng Phẩm Tuyên (Đài Loan) cho biết, mặc dù bản thân phốt-phát không độc hại và phốt-phát trong thực phẩm tự nhiên không gây hại cho người bình thường, nhưng một số doanh nghiệp có thể thêm những chất này quá mức vào thịt hoặc hải sản để tăng khả năng giữ nước, cải thiện màu sắc hoặc kéo dài thời hạn sử dụng. Điều này có thể khiến người tiêu dùng vô tình ăn phải quá nhiều chất phụ gia, gây hại cho sức khỏe trong thời gian dài.
Một số con tôm trông đầy đặn có thể ẩn chứa nhiều nguy cơ sức khỏe. (Ảnh minh hoạ).
Chuyên gia Hoàng Phẩm Tuyên nhắc nhở mọi người chú ý, mọi người nên lưu ý cách phân biệt tôm tự nhiên và tôm ngâm phốt-phát để đảm bảo an toàn cho sức khoẻ.
Đặc điểm của tôm ngâm phốt-phát
- Gần như không còn mùi tôm tự nhiên, chủ yếu phải dùng gia vị để che lấp.
- Bề mặt tôm mất hết đốm đặc trưng, trở nên nhẵn bóng.
- Khi nấu chín, mặt nước xuất hiện nhiều bọt và nước đục.
- Dù nhìn có vẻ béo, mọng nhưng khi ăn chỉ có cảm giác "giả dai", thiếu độ đàn hồi tự nhiên của tôm tươi thật sự.
Đặc điểm của tôm tự nhiên
- Tôm chưa qua xử lý phốt-phát khi nấu chín sẽ tỏa ra mùi thơm tươi ngon tự nhiên, nước luộc trong và không nổi bọt.
- Quan sát bề mặt tôm, nếu vẫn còn các đốm đặc trưng thì đó là tôm sạch, còn tôm quá trơn bóng thường đã bị xử lý.
- Về hình dạng, tôm tự nhiên thường giữ dáng cong nhẹ đặc trưng, không bị phồng to quá mức hay biến dạng do tác động của hóa chất.
Cần quan sát kỹ lưỡng trước khi chọn mua tôm. (Ảnh minh hoạ).
Tác hại của việc tiêu thụ phốt-phát quá mức
1. Tạo gánh nặng cho thận
Khi cơ thể hấp thụ quá nhiều phốt-phát từ thực phẩm ngâm hóa chất, thận phải hoạt động liên tục để đào thải lượng dư thừa. Về lâu dài, điều này tạo áp lực lớn lên chức năng lọc của thận, dễ dẫn đến suy giảm chức năng thận mãn tính. Người có tiền sử thận yếu, cao huyết áp hoặc tiểu đường càng dễ bị tổn thương, gây ra các biến chứng nghiêm trọng như phù nề, rối loạn điện giải, tăng ure máu.
2. Ảnh hưởng đến xương
Phốt-phát dư thừa làm rối loạn cân bằng giữa canxi và phospho trong máu, khiến cơ thể buộc phải “rút canxi” từ xương để trung hòa. Kết quả là xương ngày càng yếu, dễ giòn, dễ gãy. Ở trẻ em, điều này ảnh hưởng đến phát triển chiều cao và cấu trúc xương; ở người lớn, đặc biệt phụ nữ tiền mãn kinh, nguy cơ loãng xương và thoái hóa xương khớp tăng mạnh theo thời gian.
3. Vôi hóa mạch máu
Lượng phốt-phát cao trong máu kết hợp với canxi dễ hình thành các mảng vôi hóa trên thành mạch máu, đặc biệt là động mạch chủ và mạch vành. Điều này làm giảm độ đàn hồi mạch máu, tăng huyết áp, giảm lưu thông máu đến tim và não.
Người tiêu thụ nhiều phốt-phát có nguy cơ cao bị nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, thậm chí tử vong do các biến chứng tim mạch đột ngột.
Đáng lo ngại hơn, phốt-phát vô cơ (loại được thêm vào thực phẩm chế biến) hấp thu vào cơ thể gần như hoàn toàn (90–100%), trong khi phospho tự nhiên từ rau, hạt ngũ cốc chỉ hấp thu khoảng 30–60%. Điều đó khiến việc tiêu thụ thực phẩm ngâm hoá chất nguy hiểm hơn nhiều lần so với thực phẩm tự nhiên.
Ăn quá nhiều tôm ngâm phốt-phát có thể gây hại cho tim, thận, xương. (Ảnh minh hoạ).
Lưu ý khi chọn mua tôm
- Chọn tôm có mùi tanh tự nhiên, không ngửi thấy mùi hóa chất hoặc mùi ngọt lạ.
- Quan sát màu sắc: Tôm sạch thường có màu xám hơi đục, không quá sáng bóng.
- Sờ vào vỏ tôm: Nếu thấy trơn, nhầy, nhớt bất thường thì nên tránh.
- Hạn chế mua tôm đã bóc vỏ, đông lạnh lâu ngày ở nơi không rõ nguồn gốc, vì dễ bị xử lý bằng phốt-phát để kéo dài hạn sử dụng.
- Không nên rửa tôm quá kỹ bằng hóa chất tẩy hoặc giấm mạnh, vì không loại bỏ được hoá chất đã ngấm bên trong.
- Nếu ăn ngoài hàng quán, hãy cảnh giác với những món tôm quá “béo nước”, thịt nhão, không có vị thơm đặc trưng.
Ngoài ra, dù tôm sạch vẫn là nguồn đạm quý, cũng không nên ăn quá nhiều trong tuần. Người lớn nên ăn 2–3 lần/tuần, mỗi lần 100–150g là đủ, trẻ em chỉ nên ăn lượng bằng 1/2 đến 2/3 người lớn. Việc đa dạng hoá thực phẩm là cách tốt nhất để bảo vệ sức khoẻ.
