Nếu chỉ nhìn bề ngoài phán xét, người ta sẽ không cho rằng hà mã và cá voi có tổ tiên chung. Tuy nhiên, dù có sự tương đồng về cơ thể với lợn và các loài guốc chẵn trên cạn khác, hà mã lại có họ hàng gần nhất là cá voi và cá heo, nhóm mà đã tách ra vào khoảng 55 triệu năm trước. Tổ tiên chung của cá voi và hà mã rẽ nhánh từ những động vật guốc chẵn khác vào khoảng 60 triệu năm về trước.

Các nhà nghiên cứu mới đây đã phát hiện ra hóa thạch răng hàm 28 triệu năm tuổi của một con hà mã cổ xưa, được đặt tên phân loại khoa học là Epirigenys lokonensis, đây là bằng chứng thuyết phục cho mối liên hệ giữa hà mã và loài cá voi.

Nhà cổ sinh vật học Fabrice Lihoreau của Đại học Montpellier của Pháp cho biết: “Nguồn gốc của những con hà mã vẫn được coi là điều bí ẩn cho đến bây giờ. Giờ chúng ta có thể nói rằng hà mã thuộc họ Anthracotheriidae (một họ động vật guốc chẵn đã tuyệt chủng, trông tương tự như hà mã và có quan hệ họ hàng gần với cả hà mã lẫn cá voi)”.

Trước đó, hóa thạch lâu đời nhất về tổ tiên của hà mã được tìm thấy có niên đại khoảng 20 triệu năm trước, còn hóa thạch loài động vật biển có vú có niên đại khoảng 53 triệu năm.

Hóa thạch 28 triệu năm tuổi được phát hiện ở Lokone Hills, Kenya cung cấp mảnh ghép quan trọng để các nhà khoa học giải đáp câu đố về tổ tiên của hà mã và cá voi, thông tin về nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature Communications viết.

Hóa thạch hà mã vừa tìm thấy tiết lộ kích thước của sinh vật ngang với một con cừu, nặng 100kg, bằng khoảng 1/20 kích thước của loài hà mã phổ biến ngày nay. Đó không phải là tổ tiên trực tiếp của hà mã ngày nay, xuất hiện gần thời với tổ tiên chung của hà mã và cá voi.