Nghiên cứu mới cho thấy, trong thời gian mắc bệnh gan mãn tính, sự thay đổi cân bằng của các tế bào gan hình sao tĩnh lặng và hoạt hóa không chỉ thúc đẩy quá trình xơ hóa mà còn tạo tiền đề cho loại ung thư gan nguyên phát phổ biến nhất, được gọi là ung thư biểu mô tế bào gan.

Các phát hiện này vừa được công bố trực tuyến trên tạp chí Nature cho thấy có thể ngăn ngừa sự phát triển của ung thư gan - nguyên nhân gây tử vong do ung thư đứng hàng thứ tư trên toàn thế giới - bằng cách can thiệp vào quá trình kích hoạt tế bào hình sao.

Ung thư biểu mô tế bào gan hầu như chỉ phát triển ở những bệnh nhân mắc bệnh gan mãn tính, bao gồm xơ gan, viêm gan hoặc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu . Những bệnh này thường gây ra các mô sẹo rộng và tiến triển (hay còn gọi là xơ hóa) trong gan.

Các tế bào ung thư gan phát triển sau nhiều năm mắc bệnh mãn tính về gan.

Trưởng nhóm nghiên cứu Robert F. Schwabe, MD, giáo sư y khoa kiêm giám đốc khoa Tiêu hóa và Gan, Trung tâm Nghiên cứu Bệnh tật tại Đại học Columbia, Mỹ cho biết: “Mặc dù xơ hóa hầu như luôn có trước ung thư, nhưng người ta biết rất ít về mối quan hệ nhân quả giữa hai yếu tố này và làm thế nào chúng ta có thể làm gián đoạn quá trình này”.

Schwabe và nhóm của ông tập trung vào các tế bào hình sao của gan, vì vậy được đặt tên cho các phần lồi có hình dạng giống như ngôi sao, vì chúng liên quan nhiều đến quá trình xơ hóa gan.

Sau khi phát triển các công cụ di truyền mới cho phép các nhà nghiên cứu phân tích các tế bào hình sao ở chuột, Schwabe phát hiện ra rằng quần thể của những tế bào này thay đổi khi bệnh ung thư phát triển.

Ông nói: “Trong một lá gan khỏe mạnh, các tế bào hình sao là các yếu tố tĩnh lặng và biểu hiện, đặc biệt là yếu tố tăng trưởng tế bào gan, có chức năng bảo vệ cơ quan này. Tuy nhiên, khi có bệnh gan mãn tính, số lượng tế bào hình sao im lặng bảo vệ giảm xuống trong khi nhiều tế bào hình sao được kích hoạt hơn."

Các tế bào được kích hoạt biểu hiện các yếu tố thúc đẩy khối u, đặc biệt là collagen, khối cấu tạo của mô sẹo. Sự thay đổi năng động này từ tế bào bảo vệ sang tế bào thúc đẩy khối u tạo tiền đề cho ung thư gan.

Sự mất cân bằng tương tự trong các tế bào hình sao và mối liên quan của nó với việc tăng nguy cơ phát triển ung thư cũng được quan sát thấy ở bệnh nhân ung thư gan ở người.

Ung thư tế bào gan thường được phát hiện quá muộn để có thể chữa khỏi và hầu hết bệnh nhân tử vong trong vòng hai năm sau khi được chẩn đoán mặc dù các liệu pháp y tế mới, hiệu quả hơn như kết hợp atezolizumab và bevacizumab. Tỷ lệ mắc ung thư biểu mô tế bào gan đã tăng gấp ba lần trong 30 năm qua và dự kiến sẽ còn tăng hơn nữa do tỷ lệ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu tăng lên do béo phì gia tăng.

Khám phá này làm tăng triển vọng ngăn ngừa ung thư gan bằng cách khôi phục sự cân bằng bình thường của các tế bào hình sao. Đây sẽ là một lợi ích to lớn cho hàng triệu người mắc bệnh gan mãn tính, những người có khả năng bị phát triển ung thư gan.