Hoàng Thị Hường (38 tuổi) cùng 2 em rể và 3 nhân viên vừa bị Cơ quan CSĐT Bộ Công an khởi tố cùng về tội Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng.

Đằng sau ánh hào quang của một “ngôi sao doanh nhân”

TS Đào Trung Hiếu, Giảng viên Khoa Luật, Trường ĐH Mở Hà Nội, Chuyên gia Tội phạm học khi nêu góc nhìn về vụ việc trên cho rằng, vụ án không chỉ đặt ra câu hỏi về tính minh bạch tài chính, mà còn cho thấy sức mạnh của thao túng tâm lý trong kỷ nguyên mạng xã hội: Khi hào quang ảo có thể che mờ sự thật, và niềm tin đám đông trở thành mảnh đất màu mỡ cho những chiêu trò mị dân. Khi cái tên Hoàng Hường vang lên cùng tin tức bị khởi tố, không ít người bất ngờ vì từ lâu bà ta đã xuất hiện như một “ngôi sao doanh nhân” trên mạng xã hội - rạng rỡ, mạnh mẽ, thường xuyên làm từ thiện và khoe khối tài sản “khủng”.

Thông tin vụ án cho thấy, Cơ quan điều tra xác định hệ sinh thái của bà này gồm tới 18 công ty, 25 hộ kinh doanh và 44 cá nhân đứng tên, và từ năm 2021 đến giữa 2025, bà đã để ngoài sổ sách doanh thu gần 1.800 tỷ đồng, đồng thời kê sai thuế GTGT hơn 2.100 tỷ. Những con số ấy không chỉ gây chấn động về mặt tài chính, mà còn hé lộ chiều sâu của cách thức vận hành một hệ thống kinh doanh trên mạng, nơi mà hình ảnh cá nhân và sự hấp dẫn thị giác đóng vai trò cực kỳ trọng yếu.

Phân tích yếu tố thao túng tâm lý, TS. Đào Trung Hiếu cho rằng, để người tiêu dùng “tin”, không chỉ một lần mà lâu dài, không thể thiếu sự thao túng tâm lý tinh vi. Hoàng Hường tận dụng từng yếu tố cảm xúc của con người: lo lắng về sức khỏe, mong ước đổi đời, nỗi sợ bỏ lỡ. Từ đó, bà ta xây dựng nội dung quảng cáo “nhạy cảm triệu chứng”, hứa chữa hôi miệng “từ kiếp trước”, xử lý tổn thương xương khớp mà “không cần thuốc Tây” . Những lời hứa hẹn vượt quá thực lực dễ khiến người nghe mất cảnh giác.

Bên cạnh quảng cáo sản phẩm mạnh mẽ, Hoàng Hường sáng tạo một “câu chuyện cá nhân”: Phải trải qua khó khăn, vượt lên nghịch cảnh để thành đạt, đồng thời xuất hiện bên người nghèo, người bệnh qua các hoạt động từ thiện rầm rộ. Chính sự lồng ghép giữa tài năng và lòng tốt tạo ra một thấu cảm mạnh mẽ, làm người nghe cảm thấy “cô ấy hiểu mình”. Khi ấn tượng đầu đã được gán vào hình ảnh đẹp và tương đồng (giữa người bán và người nghe), việc thay đổi quan điểm sau này sẽ rất khó.

Không chỉ vậy, hiệu ứng đám đông được tận dụng triệt để: livestream với hàng nghìn người xem, bình luận khen ngợi, người mua khoe ảnh dùng sản phẩm, chia sẻ công dụng, tất cả tạo ra cảm giác “nhiều người tin chắc là tốt”. Thêm vào đó, chiêu trò khuyến mãi khủng, tặng quà, bốc thăm may mắn, hoàn tiền là cú hích để thúc đẩy quyết định mua hàng ngay lập tức, tránh người nghe có thời gian tìm hiểu thấu đáo.

Khi những thông tin tiêu cực xuất hiện, hệ thống thương hiệu nhiều lớp, đổi tên công ty, fanpage mới và mạng lưới cá nhân đứng tên giúp che chắn, làm mờ liên kết trực tiếp giữa hình ảnh cá nhân và các vi phạm. Nhờ đó, nhiều người vẫn tiếp tục tin “cô ấy giỏi, cô ấy tốt”, trong khi thực chất phía sau là toán tính kinh doanh.

Theo TS Đào Trung Hiếu, dù nhiều lần bị xử phạt vì quảng cáo sai hoặc phát ngôn gây tranh cãi, Hoàng Hường vẫn giữ được hình ảnh thành đạt trước mắt nhiều người. Có 3 nguyên nhân chủ yếu giải thích điều này:

Thứ nhất, ấn tượng đầu thường có sức bền hơn mọi lý lẽ sau đó. Khi người theo dõi lần đầu thấy hình ảnh sang trọng, nụ cười tự tin, tiền bạc rải khắp, họ “khoá” vào nhận thức đó, và những sai lầm sau dễ bị bỏ qua hoặc giải thích nhẹ nhàng.

Thứ hai, Hoàng Hường chủ động dùng hoạt động từ thiện như tấm bình phong đạo đức. Khi hình ảnh “người tốt” được liên tục phủ sóng, người ta dễ bỏ qua những cảnh báo ngược.

Thứ ba, khối tài sản và mạng lưới doanh nghiệp trải rộng giúp Hoàng Hường tạo ra vẻ ngoài “đế chế kinh doanh đồ sộ”. Không chỉ một công ty, mà nhiều thực thể kinh doanh liên kết đan xen: cách này giúp giảm rủi ro tập trung và cho phép che giấu dòng tiền bên trong. Hơn nữa, trong tầng lớp người ít tiếp xúc thông tin, vùng nông thôn, người cao tuổi, câu chuyện “cô ấy giúp người nghèo, cô ấy giàu lên” dễ nuôi dưỡng niềm tin mù. Truyền thông từ miệng sang tai, chia sẻ trong cộng đồng nhỏ ít bị kiểm tra là môi trường thuận lợi để hình ảnh tích cực tiếp diễn.

Song song đó, hoạt động từ thiện, hình ảnh khoe tài sản, rải tiền, dẫm lên tiền, tất cả là công cụ hình ảnh để thu hút cảm giác choáng và niềm tin rằng “người này có thật, có tiền mới nói được”. Như vậy, chiêu trò không đơn thuần là PR sản phẩm mà là xây dựng một hệ sinh thái ảnh hưởng, nơi sản phẩm chỉ là cái cớ để tạo dựng niềm tin.

Nụ cười bí ẩn của Hoàng Hường khi bị bắt

Lý giải về nụ cười của Hoàng Hường khi bị bắt, TS Đào Trung Hiếu cho rằng đây là biểu hiện của chiến lược hình ảnh.

Khi lực lượng chức năng khởi tố và dẫn giải Hoàng Hường, báo chí truyền hình chiếu hình ảnh Hường cười tươi, tự tin trong ống kính. Đó không hẳn là sự vô cảm trước quy định của pháp luật, mà rất có thể là chiêu thức truyền thông: biểu thị rằng không run sợ, rằng Hường vẫn “nắm quyền kiểm soát”.

Trong tình huống căng thẳng, việc giữ bình tĩnh và nụ cười có thể là cách gửi thông điệp đến người ủng hộ rằng Hoàng Hường “có lực lượng bảo vệ”, rằng hậu quả sẽ không nghiêm trọng, hoặc rằng Hoàng Hường tin vào khả năng “giảm nhẹ” như nhiều người từng bàn luận về việc các hoạt động từ thiện có thể được xem xét khi lượng hình .

Về mặt tâm lý, nó là cách che giấu lo âu, chuyển trọng tâm dư luận sang hình ảnh bản lĩnh hơn là tội phạm bị vạch trần. Nhưng, từ góc học thuật, nụ cười khi bị bắt cũng có thể là lớp “mặt nạ” chống đỡ - một phản xạ hình ảnh để giữ hy vọng, để trấn an cộng đồng tín nhiệm. Nó có thể cho thấy mức độ hiểu biết của cá nhân này về truyền thông khủng hoảng: khi tai ương ập đến, vẫn giữ “áo khoác mạnh mẽ”.

TS Đào Trung Hiếu cho rằng, vụ việc của Hoàng Hường là lời cảnh tỉnh nghiêm túc: trong thời đại mạng xã hội, ánh hào quang cá nhân nếu không gắn liền với kiểm chứng, dễ trở thành bẫy. Trước những quảng bá “kỳ diệu”, người tiêu dùng, đặc biệt người già, người ít tiếp xúc thông tin… cần tỉnh táo: thực phẩm chức năng không phải thuốc, không thể chữa hết bệnh; những lời quảng cáo mang tính điều trị cần xem xét kỹ lưỡng; giấy phép lưu hành, công bố sản phẩm phải được yêu cầu; hoá đơn, chứng từ phải được cung cấp. Khi thấy khuyến mãi khủng, quà tặng quá dễ, lời hứa không rõ ràng, đó cần là tín hiệu nghi ngờ, không phải động lực mua.

Cộng đồng, truyền thông và cơ quan quản lý phải “chia sẻ nhận thức”: lan truyền kiến thức cơ bản về quảng cáo, pháp luật, giúp người dân hiểu rằng người nổi tiếng cũng có thể sai, cũng có thể lợi dụng danh tiếng. Với người già, gia đình và con cháu nên đồng hành - giải thích, kiểm chứng thông tin, cùng người thân phân biệt đâu là lời quảng cáo đẹp, đâu là mồi câu lợi dụng tâm lý.

Cơ quan quản lý và truyền thông cần kịp thời phơi bày thủ đoạn, xử lý nghiêm hành vi quảng cáo sai, vi phạm kế toán, trốn thuế, để răn đe và ngăn chặn “vỏ bọc hào nhoáng” trở thành lá chắn cho vi phạm. Vụ Hoàng Hường không đơn thuần là vụ án kinh tế; đó còn là một thí nghiệm xã hội về cách thức kiến tạo niềm tin: mạnh mẽ, tinh vi và kéo dài.

Khi ánh hào quang cá nhân bị pha màu, nhiều người mù quáng tin vào thần tượng “giỏi, tốt” mà bỏ qua thực chất sau lời quảng cáo. Và khi hình ảnh đã rực rỡ, rất ít thứ có thể xoay chuyển niềm tin ngay lập tức. Vì vậy, cảnh giác không chỉ là quyền lợi cá nhân mà còn là trách nhiệm cộng đồng trong thời đại thông tin bùng nổ.