Lãi suất huy động tăng liên tục, đâu là điểm dừng? Ảnh: Trọng Hiếu
Lãi suất liên tục tìm đỉnh
Đây là lần thứ 2 trong vòng 10 ngày VPBank tăng lãi suất huy động. Lãi suất trên 11%/năm được áp dụng cho tháng đầu tiên khi khách hàng gửi tiền tiết kiệm Prime Savings kỳ hạn 36 tháng, các tháng tiếp theo lãi suất là 9,25%/năm.
Với các kỳ hạn từ 6 tháng đến dưới 12 tháng, khách hàng được hưởng lãi suất từ 8,7 - 8,9%/năm; kỳ hạn từ 12 tháng trở lên, lãi suất từ 9,1 - 9,4%/năm...
Techcombank cũng vừa cập nhật biểu lãi suất tiền gửi từ ngày 22/11, với lãi suất các kỳ hạn từ 6 tháng trở lên tăng thêm 0,3%/năm.
Cụ thể, mức lãi suất cao nhất đang được ngân hàng này áp dụng hiện lên tới 9,3%/năm dành cho khách hàng VIP1 gửi mới, với số tiền tối thiểu 3 tỷ đồng tại kỳ hạn từ 12 tháng trở lên. Với khách hàng thông thường, lãi suất cao nhất dao động trong khoảng 8,7 - 9,1%/năm tùy theo số tiền gửi kỳ hạn 12 tháng.
Với các kỳ hạn từ 6 tháng đến 11 tháng, Techcombank áp dụng mức lãi suất cao nhất lên tới 9%/năm, dành cho khách hàng VIP1 gửi mới với số tiền tối thiểu 3 tỷ đồng. Với khách hàng thường, mức lãi suất áp dụng dao động 8,4 - 8,8%/năm tùy theo số tiền gửi.
Sacombank cũng đã tăng mạnh lãi suất huy động từ ngày 17/11 với mức cao nhất là 9,2%/năm dành cho các khoản tiền gửi online, kỳ hạn gửi 15 tháng, 18 tháng, 24 tháng và 36 tháng. Ngoài ra, nhà băng này cũng áp dụng lãi suất lên tới 9,1%/năm cho kỳ hạn 12 tháng. Trong khi các kỳ hạn từ 6 tháng đến 11 tháng được hưởng lãi suất dao động 8,3 - 9%/năm.
Các ngân hàng đang trong quá trình tái cơ cấu thuộc sở hữu của Ngân hàng Nhà nước cũng tham gia vào cuộc đua tăng lãi suất huy động với mức lãi suất rất cạnh tranh.
Cụ thể, từ ngày 18/11 – 29/11/2022, OceanBank triển khai chương trình "Ngày Vàng gửi tiền, rinh liền lãi Đỉnh", với mức lãi suất áp dụng lên tới 10%/năm cho các khoản tiền gửi kỳ hạn 12 tháng và 9%/năm cho các khoản tiền gửi kỳ hạn 6 tháng. Đây là chương trình ưu đãi dành cho các khoản tiền gửi tiết kiệm VND trả lãi cuối kỳ được mở tại quầy.
Trước đó, GPBank cũng áp dụng mức lãi suất cao nhất lên đến 10%/năm dành cho các khoản tiền gửi tại quầy.
Cụ thể, mức lãi suất cao nhất được niêm yết là 8,95%/năm áp dụng cho khách hàng cá nhân và tổ chức kinh tế gửi tiền theo kỳ hạn 13 tháng, có 1 sổ tiết kiệm hay hợp đồng tiền gửi hoặc tổng số dư tiền gửi tại GPBank từ 100 triệu đồng trở lên. Đồng thời, khi tham gia gửi tiền tại quầy và đáp ứng đủ một số điều kiện về số dư tối thiểu cũng như là khách hàng hạng vàng, người gửi tiền còn có thể được cộng lãi suất lên đến 1,05%.
Không chỉ tăng lãi suất huy động, mỗi ngân hàng sẽ có những cách khác nhau để thu hút khách VIP như Sacombank "tung chiêu" tặng ngay tiền thưởng tương đương nửa tháng tiền lãi với kỳ hạn từ 6 tháng và 1 tháng tiền lãi với kỳ hạn từ 12 tháng cho khách hàng cá nhân gửi tiền từ 300 triệu đồng và doanh nghiệp gửi từ 500 triệu đồng.
Như vậy, khách hàng gửi tiền đáp ứng được yêu cầu trên của Sacombank có thể hưởng lãi 6 tháng là 8,94%/năm và kỳ hạn 12 tháng là 9,64%/năm. Tiền thưởng sẽ được chuyển trực tiếp vào tài khoản thanh toán hoặc tài khoản thẻ tín dụng của khách hàng tại thời điểm gửi tiền.
Hầu hết các ngân hàng thương mại hiện nay đều đã niêm yết lãi suất huy động cao nhất trên 9%/năm. Nhiều ngân hàng có lãi suất trên 9,5%/năm như SCB, VIB, Kienlongbank, MSB...
Lãi suất cao nhất trong nhóm Big 4 hiện nay là 8,2%/năm: VietinBank áp dụng lãi suất 8,2%/năm cho các khoản tiền gửi trực tuyến tại kỳ hạn 12 tháng, 13 tháng, 18 tháng, 24 tháng; Vietcombank là 7,4%/năm; BIDV và Agribank là 7,9%/năm.
Điểm dừng của lãi suất huy động?
TS. Nguyễn Trí Hiếu
Trước cuộc đua tăng lãi suất ngày càng nóng của các NHTM, TS. Nguyễn Trí Hiếu lưu ý, các ngân hàng tăng lãi suất là để tăng huy động. Tuy nhiên, trong bối cảnh Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang kiểm soát chặt chẽ tăng trưởng tín dụng thì tăng huy động có thể phần lớn không phải để cho vay.
"Lãi suất đang tăng chóng mặt, tới mức khó tưởng tượng được, chỉ trong vòng vài tháng lãi suất huy động đã tăng tới 3-4%. Vấn đề không nằm ở tín dụng nữa mà là thanh khoản của các ngân hàng đang có vấn đề", ông Hiếu nói.
Theo đó, 2 vấn đề mà ngành ngân hàng hiện nay đang phải đối mặt là nợ xấu và thanh khoản của hệ thống tài chính.
Nợ xấu trở thành vấn đề lớn khi thống kê của NHNN cho biết, tỷ lệ nợ xấu và nợ tiềm là 5,41% (tháng 7/2022) - điều này có nghĩa là 5,4% tiền ngân hàng cho vay ra nhưng không trở lại, đến khi phải trả các khoản huy động tương ứng đến hạn, ngân hàng buộc phải tăng huy động mới để trả các khoản nợ cũ.
Về thanh khoản hệ thống tài chính, ông Hiếu cho biết, thị trường cổ phiếu, trái phiếu sụt giảm mạnh dẫn tới đóng băng, mất thanh khoản, điều này lại trở thành gánh nặng cho hệ thống ngân hàng. Bản thân các ngân hàng không thể huy động được từ 2 nguồn này, không loại trừ việc còn phải thanh toán trái phiếu trước hạn càng làm trầm trọng hơn vấn đề thanh khoản của các ngân hàng.
Ngoài ra, các ngân hàng không chỉ huy động vốn trên thị trường dân cư mà còn huy động vốn trên liên ngân hàng. Tuy nhiên, có hiện tượng các ngân hàng cũng không thể tin lẫn nhau sau các vụ việc như SCB - Vạn Thịnh Phát.
"Để duy trì thanh khoản, hiện nay các ngân hàng chỉ có thể hoặc huy động trên thị trường dân cư, hoặc vay của NHNN. Tuy nhiên, NHNN cũng rất giới hạn, không thể bơm tiền quá nhiều vào các ngân hàng vì sẽ dẫn tới lạm phát, buộc các NHTM phải tăng lãi suất để tăng huy động vốn. Hay nói cách khác là mạnh ngân hàng nào ngân hàng đó tăng lãi suất, NHNN cũng không thể ngăn cấm được", ông Hiếu nói.
Vậy đâu là điểm dừng của cuộc đua lãi suất huy động? TS. Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, cuộc đua lãi suất huy động có thể chỉ dừng lại và giảm xuống khi vấn đề thanh khoản của các ngân hàng được giải quyết.
"Tình trạng chạy đua lãi suất có thể kéo dài đến hết năm 2022 và có thể là đầu năm 2023. Sau kỳ nghỉ tết nguyên đán tình hình có thể được cải thiện nhưng còn tuỳ thuộc vào các giải pháp của Chính phủ", ông Hiếu nói.
Theo đó, lãi suất có thể tiếp tục duy trì ở mức cao như hiện nay, dao động khoảng 9-10%/năm cho kỳ hạn 12 tháng. Lãi suất sẽ đặc biệt được neo cao và có thể tiếp tục tăng ở các ngân hàng có quy mô vốn nhỏ do đây sẽ là những đối tượng chịu tác động nặng nề nhất của nợ xấu và do hệ thống quản trị còn yếu.
Về phần mình, TS. Lê Xuân Nghĩa đánh giá hiện nay tiền không có trong lưu thông nên thanh khoản đang là vấn đề lớn của nền kinh tế.
Cụ thể, từ đầu năm đến nay NHNN đã bán ra khoảng 26 tỷ USD, tức là hút vào 600.000 tỷ VND (có bơm ra vào nhưng không nhiều). Cùng với đó, hiện có 900.000 tỷ đồng đầu tư công của Chính phủ đang "bất động". "Đầu tư công cũng là Chính phủ phát hành trái phiếu trên thị trường, cũng là hút tiền mặt về. Và cả 2 khoản này đều đang đóng băng", ông Nghĩa nói.
Trong bảng cân đối tài sản của NHNN, hiện nay danh mục nợ gồm 3 khoản: 1. Tiền mặt (đã phát hành ra thị trường); 2. Tiền gửi của các định chế tài chính, trong đó có ngân sách; 3. Tiền gửi của người dân.
Ông Nghĩa nhấn mạnh, 900.000 tỷ ngân sách đã ghi nhận trong nợ của NHNN nhưng vẫn không bơm ra thị trường, như vậy tiền trong NHNN đang rất lớn và chắc chắn phải có cách để đưa nó vào lưu thông.
Đặt vấn đề làm sao giảm lãi suất từ 10%/năm xuống 6-7%/năm nhằm giảm gánh nặng chi phí vốn cho doanh nghiệp, người dân, ông Nghĩa khẳng định, chúng ta có đủ tất cả các công cụ để làm được điều này nhưng cần sự phối hợp của các cơ quan quản lý và chính sách.
Cụ thể, ông Nghĩa đề xuất, với 300.000 tỷ ngân sách hiện gửi tại ngân hàng quốc doanh thì cho phép các ngân hàng quốc doanh cho vay ra thị trường, có thể vay ngắn hạn 1 năm. Chọn các ngân hàng quốc doanh vì thanh khoản của nhóm này rất an toàn, 300.000 tỷ so với huy động của khoảng 5 triệu tỷ là không đáng lo ngại và khi Chính phủ cần là có thể dễ dàng rút ra.
Còn lại 600.000 tỷ trong đầu tư công chưa được sử dụng, dùng 500.000 tỷ thành lập quỹ bảo lãnh trái phiếu doanh nghiệp giống mô hình của Trung Quốc và Hàn Quốc nhằm giải cứu thị trường và lòng tin của nhà đầu tư. Quỹ này dùng để bảo lãnh, tái bảo lãnh cho trái phiếu của tất cả các doanh nghiệp nào còn khả năng đứng vững và có tài sản đảm bảo.