Sau thế chiến thứ hai, giữa Mỹ và Liên Xô bước vào thời kỳ chiến tranh Lạnh, cả hai bên bắt đầu một cuộc chạy đua vũ trang mới. Nhiều vũ khí hiện đại đã được đưa vào biên chế của quân đội Mỹ và Liên Xô, như máy bay chiến đấu phản lực, vũ khí hạt nhân.
Trong lĩnh vực vũ khí cá nhân cũng diễn ra những sự thay đổi lớn, kinh nghiệm từ thế chiến hai, đã được nhanh chóng đưa vào các mẫu thiết kế súng bộ binh; những vũ khí cồng kềnh, tốc độ bắn chậm, được thay thế bằng những loại vũ khí có kích thước nhỏ hơn, tốc độ bắn nhanh hơn.
Liên Xô là luôn là quốc gia đi tiên phong trong việc phát triển các mẫu súng bộ binh; những nhà thiết kế vũ khí nhỏ của Liên Xô nhận thấy, những khẩu súng trường bắn phát một, mặc dù có tầm bắn xa, uy lực mạnh, hay những khẩu tiểu liên tốc độ bắn nhanh, nhưng uy lực kém, đều không phù hợp với điều kiện chiến tranh.
Các nhà quân sự Liên Xô cũng rút ra vấn đề quan trọng, là khi giao chiến, thông thường là trong cự ly từ 100-400 mét; do vậy họ cần một mẫu súng, có tầm hỏa lực giữa súng tiểu liên và súng trường; súng có thể bắn nhanh như tiểu liên và phù hợp với loại đạn trung gian mới 7,62x39 mm (Việt Nam gọi là đạn K-43).
Năm 1947, một nhà thiết kế vũ khí nhỏ người Nga tương đối ít tên tuổi, tên là Mikhail Kalashnikov đã hoàn thiện thiết kế mẫu súng mới của mình. Thiết kế của súng được tổng kết từ nhiều thiết kế súng khác từ cuối thế chiến hai; súng sử dụng loại đạn mới 7,62x39 mm của Quân đội Liên Xô.
Mẫu thiết kế của Kalashnikov được đặt tên là AK-47 (Avtomat Kalashnikova 1947) và đã vượt qua nhiều thiết kế của các phòng thiết kế súng bộ binh tên tuổi khác, để được các nhà lãnh đạo Quân đội Liên Xô gật đầu đồng ý.
Súng tiểu liên AK-47 đã đáp ứng hoàn toàn các yêu cầu của lãnh đạo Quân đội Liên Xô đó là, súng có tốc độ bắn cao như súng tiểu liên, nhưng có tầm bắn và sức công phá lớn hơn những khẩu tiểu liên. Súng hoạt động tin cậy, ít hỏng hóc và đặc biệt là dễ chế tạo, có thể sản xuất hàng loạt trong điều kiện chiến tranh.
Mẫu thiết kế AK-47 của Kalashnikov rất đơn giản và đáng tin cậy đến nỗi, Liên Xô bắt đầu xuất khẩu vũ khí này hàng loạt và trang bị cho tất cả các quân binh chủng, và được xuất khẩu cho các quốc gia đồng minh và bạn bè.
AK-47 có lẽ là loại súng phổ biến nhất trên thế giới, được xếp loại là mẫu súng bộ binh được sản xuất nhiều nhất trong lịch sử (có lẽ không có mẫu súng nào được sản xuất nhiều như vậy), với khoảng hơn 100 triệu khẩu, chiếm khoảng 20% tổng số súng ống trên thế giới.
Súng trường tiến công AK-47 còn được xem là vũ khí mang tính biểu tượng. Tính đến nay, AK-47 là vũ khí bộ binh tiêu chuẩn cho 106 quốc gia. Liên Xô/Nga đã kiếm được nhiều tiền từ việc xuất khẩu mẫu súng này và các biến thể của nó.
AK-47 ngày nay vẫn được đánh giá cao vì thiết kế đơn giản, nó có thể cung cấp cho người lính hỏa lực mạnh mẽ, tin cậy, dễ sử dụng. Quân đội nhiều quốc gia và các lực lượng nổi dậy, vẫn ưa thích sử dụng loại vũ khí này, vì tính hiệu quả và phổ biến của nó.
Mặc dù không được đánh giá cao về độ chính xác hay mức độ hiện đại như nhiều mẫu súng trường tiến công của phương Tây hiện nay, nhưng AK-47 vẫn được sản xuất bởi hàng chục quốc gia trên thế giới, với trình độ công nghệ khác nhau, từ cao cấp đến những khẩu AK có chất lượng đáng ngờ.
Theo nghĩa đen, đã có hàng trăm bản sao AK và các thiết kế phát sinh tồn tại cho đến ngày nay; nhiều mẫu trong số đó, vẫn là thiết kế tiêu chuẩn đối với cả quân đội Nga cũng như các quốc gia khác.
Vào giữa những năm 1970, AK-47 được bổ sung thêm một phiên bản mới là AK-74, vẫn sử dụng thiết kế cơ bản của AK-47 nhưng sử dụng loại đạn nhỏ hơn 5,45×39 mm. Việc sử dụng loại đạn này giúp người lính có thể mang nhiều đạn hơn, so với loại đạn cũ; nhưng sức mạnh kém hơn.
Mặc dù mẫu thiết kế AK-47 về mức độ chính xác chưa thật cao, độ giật còn lớn, nhưng nó vẫn rất dễ sản xuất và dễ sử dụng. Các khẩu AKM hiện nay và các biến thể hiện đại hóa khác, phần nào đã khắc phục được những điểm yếu của mẫu tiền nhiệm, nhưng mọi người vẫn sẽ gọi nó là AK-47, hoặc đơn giản là AK - bởi vì nó đã là một "tượng đài" không thể xô đổ. Nguồn ảnh: Flickr.
