Những tổn thất liên tiếp này đã dấy lên những lo ngại nghiêm trọng trong giới chức quốc phòng Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh xung đột ở Trung Đông vẫn đang leo thang sau chiến sự giữa Hamas và Israel bùng nổ từ tháng 10/2023.
Lực lượng Houthi – nhóm vũ trang được Iran hậu thuẫn tại Yemen – đã tận dụng môi trường hỗn loạn trong khu vực để gia tăng các cuộc tấn công nhằm vào lợi ích quân sự của Mỹ. Tuy xuất thân là một phong trào vũ trang địa phương, Houthi ngày càng thể hiện khả năng chiến đấu tinh vi, với các vụ đánh chặn drone không chỉ dựa vào vũ khí nhập khẩu như tên lửa Iran “358” mà còn bằng các phương tiện “tự chế” và chiến thuật điện tử.
Tên lửa “358” – từng bị Mỹ thu giữ năm 2019 – là loại đạn tuần tra có khả năng bay lượn quanh mục tiêu trước khi tấn công, với tầm bắn khoảng 60 dặm. Dù Houthi tuyên bố đã phát triển tên lửa nội địa để bắn hạ MQ-9, giới phân tích cho rằng khả năng cao là sự pha trộn giữa công nghệ do Iran cung cấp và sáng kiến bản địa.
Được thiết kế để giám sát và tấn công chính xác, MQ-9 Reaper là sản phẩm chủ lực trong kho vũ khí không người lái của Mỹ. Với tầm bay kéo dài trên 24 giờ, khả năng theo dõi mục tiêu từ độ cao 15.000 mét, mang theo tên lửa Hellfire và bom thông minh GBU-12, mỗi chiếc Reaper trị giá khoảng 30 triệu USD.
Tuy nhiên, điểm yếu của MQ-9 cũng lộ rõ: không có khả năng tàng hình, tốc độ bay thấp (khoảng 370 km/h), và phụ thuộc nhiều vào tín hiệu vệ tinh – những yếu tố khiến nó trở thành “con mồi” dễ dàng cho các hệ thống phòng không hiện đại hoặc ngay cả những nhóm vũ trang có khả năng gây nhiễu.
Việc Mỹ mất 17 chiếc MQ-9 trong chưa đầy một năm không chỉ gây thiệt hại lên tới hơn nửa tỷ USD, mà còn làm suy giảm nghiêm trọng khả năng giám sát, tấn công chính xác và răn đe chiến lược tại Yemen – nơi mà Mỹ vẫn coi là một trong những mặt trận chống khủng bố quan trọng nhất tại Trung Đông.
Ngoài giá trị tài chính, mỗi chiếc drone bị mất còn kéo theo tổn thất về cảm biến, thiết bị điện tử tinh vi có thể rơi vào tay đối phương như Iran, Trung Quốc hoặc Nga – những quốc gia có khả năng sao chép hoặc khai thác công nghệ Mỹ để phục vụ mục đích riêng.
Trước tình hình đó, Lầu Năm Góc được cho là đang xem xét chuyển hướng sang các dòng máy bay không người lái nhỏ hơn, rẻ hơn và ít bị tổn thất như RQ-21 Blackjack hoặc các thiết bị cỡ nhỏ sử dụng một lần – tương tự như chiến thuật mà Ukraine đã áp dụng hiệu quả trong cuộc chiến với Nga.
Câu chuyện tại Yemen cho thấy rõ một thực tế: công nghệ hiện đại không đảm bảo chiến thắng nếu thiếu sự thích nghi chiến thuật. Houthi – với nguồn lực hạn chế – đã chứng minh rằng sự quyết liệt, khả năng ứng biến và tận dụng điểm yếu của đối thủ có thể làm lu mờ ưu thế công nghệ trị giá hàng chục triệu đô la.
Sự kiện này không chỉ ảnh hưởng đến Mỹ mà còn tác động tới các đồng minh như Ấn Độ – nước vừa ký hợp đồng mua 31 chiếc MQ-9B SeaGuardian với tổng trị giá gần 4 tỷ USD. Tính hiệu quả thực tế của Reaper trong môi trường có nguy cơ cao đang bị đặt dấu hỏi lớn.
Sự sụp đổ dồn dập của MQ-9 Reaper trên bầu trời Yemen không đánh dấu cái kết của chiến tranh bằng drone, nhưng chắc chắn là lời cảnh tỉnh nghiêm khắc cho các cường quốc đang dựa vào các thiết bị đắt đỏ, cồng kềnh và thiếu linh hoạt. Trước các đối thủ ngày càng táo bạo và sáng tạo, tương lai của chiến tranh có thể sẽ thuộc về những phương tiện nhỏ gọn, khó phát hiện và… dễ thay thế hơn.
Nguồn ảnh: Defense News, US Air Force, Wikipedia, Getty Images, Reuters
Nguồn ảnh: Defense News, US Air Force, Wikipedia, Getty Images, Reuters
