Công an tỉnh Ninh Bình vừa khởi tố bị can, tạm giam Trần Đại Phúc, Giám đốc Công ty TNHH Hải Bé và Lê Văn Hải (thành viên góp vốn của công ty) về tội Buôn bán hàng giả là thực phẩm, theo điều 193, Bộ luật Hình sự.

Nhà chức trách cáo buộc, hai năm qua, tài khoản Tiktok "Gia đình Hải Sen" của Hải và Phúc thường xuyên đăng tải các video bán nhiều mặt hàng là mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, trong đó nhiều nhất là loại thực phẩm bảo vệ sức khỏe tên "Siro ăn ngon Hải Bé". Người dùng sau đó có nhiều phản hồi tiêu cực nên kênh này "vào tầm ngắm" của cơ quan điều tra.

Giám định chỉ tiêu chất lượng của "Siro ăn ngon Hải Bé" in trên bao bì, công an xác định các thành phần vitamin A, canxi, vitamin C (chất chính tạo nên công dụng của sản phẩm) chỉ đạt dưới 70% so với công bố. Theo quy định hiện hành, thực phẩm này được xác định là hàng giả.

Công an cho hay, từ năm 2024 đến nay, qua các kênh mạng xã hội Tiktok shop, Facebook, Shopee "Gia đình Hải Sen", "Hải Sen"... Công ty Hải Bé đã bán hơn 800.000 sản phẩm ra thị trường. Riêng "Siro ăn ngon Hải Bé" đã được bán hơn 100.000 hộp.

Cục An toàn Thực phẩm (Bộ Y tế) khuyến cáo người dân không nên sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe "Siro ăn ngon Hải Bé" trong khi các cơ quan chức năng đang điều tra, làm rõ. Vậy nếu dùng loại siro này sẽ gây tác hại ra sao?

Tội ác lớn cần nghiêm trị

Trao đổi với PV Khoa học và Đời sống/ Báo Tri thức & Cuộc sống về thực phẩm chức năng “Siro ăn ngon Hải Bé" là hàng giả, ThS.DS Lê Quốc Thịnh, giảng viên chuyên khoa Dược, Trường Đại học Thành Đô cho biết, làm hàng giả đã là tội vi phạm pháp luật nhưng làm giả thuốc, thực phẩm chức năng, đặc biệt dành cho đối tượng trẻ em - đối tượng yếu thế cần chăm sóc, ưu tiên những gì tốt nhất - thì đó là tội ác lớn, cần nghiêm trị.

ThS.DS Thịnh phân tích, biếng ăn ở trẻ em là một tình trạng rất phổ biến, thường gặp ở trẻ em giai đoạn từ 2 - 6 tuổi. Biểu hiện của biếng ăn là trẻ không chịu ăn hoặc ăn ít, ăn không đủ lượng dinh dưỡng cần thiết.

Biếng ăn rất nghiêm trọng vì dễ gây ra một vòng xoáy: biếng ăn, ăn ít gây ra thiếu nhiều chất dinh dưỡng quan trọng như đạm, dầu mỡ, vitamin, các yếu tố vi lượng... dẫn đến hậu quả bị suy dinh dưỡng hoặc thiếu hụt các vi chất như khô mắt, thiếu máu… Điều này càng làm cho trẻ biếng ăn hơn, suy dinh dưỡng nặng hơn. Trẻ suy dinh dưỡng cũng dễ mắc các bệnh nhiễm trùng và càng biếng ăn hơn sau các đợt nhiễm bệnh.

Cha mẹ thường rất lo lắng cho sự tăng trưởng của con, vì vậy, khi con biếng ăn thường có tâm lý dựa vào thuốc hoặc thực phẩm chức năng để giúp con phát triển khỏe mạnh. Nhưng khi thuốc, thực phẩm chức năng là hàng giả thì không những không có tác dụng mà còn gây hại cho sự phát triển của trẻ.

Đặc biệt, khi tình trạng biếng ăn của trẻ là do bệnh lý như: Trẻ mắc các bệnh cấp tính: Viêm phổi, sốt, viêm mũi họng, tiêu chảy, viêm gan, nhiễm khuẩn huyết...; Trẻ mắc các bệnh mạn tính hoặc bẩm sinh: Tim bẩm sinh, bại não...; Trẻ mắc các bệnh tổn thương răng miệng: Mọc răng, sâu răng, viêm hoặc loét vùng miệng họng...

Hoặc trẻ biếng ăn ăn liên quan đến dinh dưỡng: Thiếu các chất dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu protein, lysin, kẽm, kali, còi xương... thì việc thuốc giả, thực phẩm chức năng giả càng cực kỳ nguy hiểm, khiến trẻ không chữa được bệnh, bệnh nặng thêm, thậm chí đe dọa tính mạng.

Thực phẩm chức năng giả - vô vàn hệ lụy cho sức khỏe trẻ nhỏ

Theo ThS.DS Thịnh, thực phẩm chức năng được định nghĩa là sản phẩm thực phẩm hỗ trợ các chức năng trong cơ thể, có hoặc không có giá trị dinh dưỡng, giúp cơ thể thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ và tác hại của bệnh tật. Khi sử dụng đúng cách và phù hợp, chúng có thể mang lại nhiều lợi ích sức khỏe.

Trong khi đó, thực phẩm chức năng giả là sản phẩm mạo danh thực phẩm chức năng, không đảm bảo về thành phần, quy trình sản xuất, chất lượng và nguồn gốc.

Hàng giả có thể bao gồm sản phẩm không chứa hoạt chất công bố (gian dối thành phần) hoặc không đạt về hàm lượng; Chứa chất cấm, tạp chất độc hại (kim loại nặng, corticoid, sibutramine…); Sản phẩm nhái bao bì, tên gọi, gắn mác "chính hãng", được quảng cáo sai lệch về công dụng.

Việc sử dụng các thực phẩm chức năng giả tiềm ẩn nhiều mối nguy đến sức khỏe.Cụ thể, việc sử dụng các sản phẩm giả này sẽ không mang lại tác dụng mong muốn. Thực phẩm chức năng giả thường không có hoạt chất công bố, liều lượng không chuẩn. Điều này gây hiệu ứng "giả điều trị", khiến người bệnh bỏ lỡ cơ hội điều trị y tế chính thống.

Chẳng hạn, trẻ được chỉ định dùng thực phẩm chức năng để bổ sung canxi, tăng chiều cao, cải thiện tiêu hóa..., nếu sử dụng sản phẩm giả trẻ dễ bỏ lỡ thời điểm vàng phát hiện, dễ khiến bác sĩ chẩn đoán sai vì tưởng trẻ đã được bổ sung đúng cách. Việc thiếu các vi chất sẽ dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng đối với cơ thể.

Thiếu vitamin A: Gây khô mắt, mù lòa, suy giảm miễn dịch.

Thiếu kẽm: Ảnh hưởng đến tăng trưởng và sức đề kháng ở trẻ nhỏ.

Thiếu i-ốt: Gây bướu cổ, suy giáp, ảnh hưởng đến trí tuệ.

Thiếu canxi, vitamin D: Trẻ sơ sinh hay đổ mồ hôi trộm, bị rụng tóc vành khăn, ngủ không ngon giấc, trẻ chậm mọc răng, chân vòng kiềng, biến dạng xương lồng ngực...

Thứ hai, chúng có thể gây ngộ độc cấp hoặc mạn tính do chất cấm. Một số chất nguy hiểm có thể có trong thực phẩm giả là:

Corticoid (dùng trong thực phẩm giả trị xương khớp): Gây suy tuyến thượng thận, loãng xương, tăng đường huyết.

Sibutramine (có trong các sản phẩm giảm cân): Gây tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, đột quỵ, đã bị cấm ở nhiều nước.

Chì, thủy ngân, arsen (kim loại nặng): Gây tổn thương gan, thận, thần kinh, thậm chí ung thư khi tích lũy lâu dài...

Thứ ba, sản phẩm giả không đảm bảo được tỷ lệ hấp thu an toàn và độ tinh khiết có thể gây rối loạn tiêu hóa, dị ứng, thậm chí nhiễm độc.

Thứ tư, chúng có thể gây dị ứng, phản ứng bất lợi. Người dị ứng với thành phần không được khai báo có thể gặp tình trạng dị ứng. Người đang dùng thuốc khác, nếu dùng thực phẩm chức năng giả có chứa hoạt chất tương tác, dễ gây biến chứng do tương tác thuốc.