Nhóm nghiên cứu từ Trường Tâm lý và Khoa học thần kinh (Đại học St Andrews - Anh) và Trường nhân chủng học và bảo tồn (Đại học Kent - Mỹ) đã quan sát những con tinh tinh sống trong rừng mưa chủ động đào giếng để tránh khô hạn mùa hè.
Đây là lần đầu tiên hành vi đào giếng được quan sát ở một nhóm tinh tinh sống trong rừng mưa và ví dụ về động vật sử dụng trí thông minh để tiếp cận nguồn tài nguyên ngầm. Không những thế, hành vi này còn có tính chất lây lan trong cộng đồng.
Hành động này bắt nguồn từ Onyofi, một con cái trẻ gia nhập cộng đồng từ năm 2015 đã thực hiện kỹ năng đào giếng và nhanh chóng được các con khác chú ý.
Kể từ đó, một số con tinh tinh Waibira non và con cái trưởng thành khác đã bắt chước hành vi này. Tuy không thấy hành động này diễn ra ở những con đực nhưng chúng vẫn thường xuyên sử dụng giếng được các thành viên khác trong cộng đồng đào sẵn.
Kỹ năng này đã giúp các con tinh tinh sống thoải mái trước tình trạng khô hạn đang bao trùm Đông Phi vào thời điểm đó. Khí hậu ngày càng cực đoan hơn, hành vi này giúp các cộng đồng như tinh tinh Waibira tiếp tục phát triển.
Theo các nhà khoa học, hành vi ban đầu của Onyofi, với thao tác đào giếng rất thành thạo, cho thấy nó phải lớn lên ở một cộng đồng biết đào giếng khác.
Họ còn còn quan sát thấy phản ứng khá thú vị của những con đực, bao gồm cả những con "có địa vị" trong đàn: Hết sức lịch sự khi chờ đợi Oniofy đào giếng, chờ nó uống xong rồi mới mượn giếng để uống nước.
Theo Cat Hobaiter, nhà linh trưởng học ở Đại học St. Andrews, việc đào giếng mới chỉ được bắt gặp ở tinh tinh sống trên đồng cỏ cao và các thành viên cùng đàn cần thời gian để học hỏi hành vi.
Tinh tinh trẻ tuổi thường học hành vi mới nhanh hơn. Ở đây, tinh tinh cái trưởng thành đặc biệt cần nước bởi chúng phải cho con bú.
Vì vậy, đó có thể là động lực mạnh mẽ để học hỏi hành vi mới nhằm tiếp cận nguồn nước tốt. “Hành vi đào giếng tìm nước có vẻ là một giải pháp đơn giản nhưng thật ra nó thật sự là một thủ thuật đầy phức tạp. Nước được giấu bên dưới, bạn không thể biết được nếu chỉ nhìn xuống mặt đất...
...Và thậm chí nó còn khó hơn, vì một khi bắt đầu đào thì bạn vẫn phải đợi một chút thời gian để nước dâng lên trong giếng. Chúng ta biết rằng hành vi với một phần thưởng bị trì hoãn sẽ khó học hỏi hơn rất nhiều, vì vậy đây quả thực là một phát hiện cực kỳ thú vị”, Hobaiter nói.
