Tỷ giá VND/USD đã giảm khoảng 4,5% từ đầu năm xuống mức thấp kỷ lục, là đồng tiền diễn biến kém thứ hai trong khu vực ASEAN. Mặc dù có một số lý do khác nhau bao gồm đầu cơ vàng và các diễn biến chính trị gần đây, nhưng yếu tố chủ chốt vẫn là sự chênh lệch lãi suất so với Mỹ.

Theo bộ phận phân tích Maybank Investment Bank (MSVN), NHNN đã cắt giảm lãi suất điều hành 125 điểm cơ bản vào năm trước để giảm lãi suất cho vay trong bối cảnh nền kinh tế gặp khó khăn, ngay cả khi Fed tiếp tục tăng lãi suất. Lãi suất liên ngân hàng đã giảm do tăng trưởng tín dụng chậm và thanh khoản cao, điều này khiến NHNN phải nâng lãi suất thông qua thị trường mở (OMO) trong vài tháng qua. NHNN đã nâng lãi suất OMO lần thứ hai lên 4,5% (từ 4,25%), nhằm đẩy lãi suất liên ngân hàng lên cao hơn nữa.

Đồng thời, NHNN đã bán 2,8 tỷ USD trong tổng số dự trữ ngoại hối khoảng 102 tỷ USD kể từ ngày 19/4 để bảo vệ VND. Áp lực lên dự trữ ngoại hối của NHNN gia tăng mạnh trong tháng 5 với việc bán ra 2,4 tỷ USD, gấp hơn 6 lần so với mức 380 triệu USD được bán ra trong tháng 4.

Tuy nhiên, không giống như các đồng tiền tệ ở các nước khác trong khu vực ASEAN, áp lực lên VND vẫn chưa có dẫn hiệu giảm bớt, ngay cả khi chỉ số USD (DXY) giảm. Hơn nữa, vẫn còn nhiều bất định về thời điểm và mức độ cắt giảm lãi suất của Mỹ, trong bối cảnh nền kinh tế Mỹ vẫn vững chắc.

MSVN đánh giá không thể để VND mất giá quá mức. Nếu để VND mất giá thêm có thể đẩy lạm phát cao hơn mức mục tiêu 4,5%, ảnh hưởng đến sức mua của hộ gia đình và chi phí doanh nghiệp. Ngày càng nhiều người dân trong nước chuyển đổi tiền sang đô la để phòng ngừa VND mất giá thêm. Thêm vào đó, VND mất giá cũng đẩy cao chi phí sản xuất cho các nhà đầu tư FDI, đa số phụ thuộc vào việc nhập khẩu nguyên liệu đầu vào.

Do vậy, MSVN dự báo NHNN sẽ tăng lãi suất điều hành 50 điểm cơ bản, có thể diễn ra trong vài tuần tới, vào tháng 5 hoặc 6. NHNN có thể áp dụng cách tiếp cận chờ đợi và quan sát, trước tiên đánh giá xem liệu việc tăng lãi suất (cùng với việc tiếp tục bán USD) có giảm bớt áp lực tỷ giá hay không, trước khi quyết định xem có cần tăng thêm lãi suất hay không.

Việc tăng lãi suất sẽ làm tăng lãi suất cho vay với độ trễ nhất định và có thể ảnh hưởng đến nhu cầu trong nước. Do vậy, NHNN cần có các biện pháp cụ thể và chính sách tài khoá để giảm thiểu tác động của việc tăng lãi suất điều hành.

Theo MSVN, NHNN sẽ sử dụng mức trần lãi suất tiền gửi ngắn hạn (dưới 6 tháng) như là công cụ chính sách chính để nâng lãi suất tiền gửi trên thị trường. Vì tiền gửi là nguồn vốn chính của các ngân hàng, nên việc lãi suất tiền gửi cao hơn sẽ được chuyển sang làm tăng lãi suất cho vay, nhưng với độ trễ khoảng 3 đến 6 tháng. Các cơ quan chức năng đã thừa nhận rằng nền kinh tế vẫn cần được hỗ trợ và yêu cầu các ngân hàng hạ lãi suất cho vay.

Trong bối cảnh lãi suất điều hành tăng, lãi suất cho vay có thể được giữ ở mức thấp thông qua các lãi suất ưu đãi cho các ngành ưu tiên (chẳng hạn như ngành bất động sản). Các biện pháp chính sách tài khóa, bao gồm hoãn thuế và gia hạn giảm 2 điểm phần trăm thuế VAT đến tháng 12 (so với tháng 6 trước đó) cũng có thể được sử dụng để giảm bớt tác động.