Hộ kinh doanh gặp khó với hóa đơn điện tử từ máy tính tiền: Kiến nghị lùi thời hạn, tạm thời chưa xử phạt

Từ ngày 1/6/2025, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền và kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Dù được đánh giá là bước đi đúng đắn nhằm minh bạch hóa hoạt động kinh doanh, nhưng nhiều hộ vẫn còn lúng túng trong quá trình thực hiện.

Khác với doanh nghiệp đã quen với việc sử dụng hóa đơn điện tử, nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ — như tiểu thương ở chợ, chủ quán ăn vỉa hè hay người bán hàng online — đang bối rối với quy định mới. Họ chưa quen thao tác công nghệ, lại thiếu phần mềm hỗ trợ.

Chị Thu Trang, hộ kinh doanh chăn ga gối đệm tại Hà Nội, chia sẻ: “Tôi đang nộp thuế theo hình thức khoán. Giờ chuyển sang hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, phải kết nối với cơ quan thuế, kê khai doanh thu… nghe đã thấy rối”. Nhiều hộ kinh doanh như chị mong cơ quan chức năng có hướng dẫn chi tiết và hỗ trợ kỹ thuật cụ thể.

Trước những khó khăn này, ông Nguyễn Văn Thân – Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam – đề xuất Nhà nước nên phát triển một ứng dụng kế toán miễn phí dành cho hộ kinh doanh. Ứng dụng này sẽ giúp người kinh doanh dễ kê khai đầu ra, đầu vào, làm nghĩa vụ thuế và giảm tải cho ngành thuế trong việc quản lý hơn 5 triệu hộ kinh doanh cả nước.

Theo bà Nguyễn Minh Thảo – Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (Viện CIEM), việc bãi bỏ thuế khoán là cần thiết, nhưng thời hạn thực hiện quá gấp khiến nhiều hộ chưa kịp đầu tư máy móc, công nghệ phù hợp.

Bà Thảo cho rằng: “Nhiều người kinh doanh lớn tuổi, ở vùng sâu vùng xa, còn hạn chế về công nghệ và Internet. Cần ít nhất 3 tháng để họ chuẩn bị tốt hơn, thay vì vội vàng áp dụng dẫn đến lúng túng cả cho họ và ngành thuế”.

Ngoài việc gia hạn, bà Thảo nhấn mạnh cần đẩy mạnh truyền thông, hướng dẫn trực tiếp (“cầm tay chỉ việc”), thay vì áp dụng xử phạt sớm. Chỉ khi đã có đủ thời gian thích nghi và vẫn cố tình không thực hiện, mới nên xử lý theo quy định.

Chung quan điểm, bà Nguyễn Thị Cúc – Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam – cho biết trong bối cảnh kinh tế số phát triển, kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế là tất yếu. Tuy nhiên, cần linh hoạt với từng nhóm đối tượng.

Theo bà Cúc, nên phân loại hộ có thể xuất hóa đơn ngay và hộ chưa thể thực hiện. Với nhóm sau, có thể cho phép gửi dữ liệu người mua về cơ quan thuế và in hóa đơn sau. Ví dụ, cửa hàng tạp hóa cố định dễ in hóa đơn hơn so với quầy hàng thực phẩm hay rau quả trong chợ — nơi chỉ thanh toán bằng QR code hoặc điện thoại.