Cà chua là một loại quả mọng thuộc họ Cà (Solanaceae), có tên khoa học là Solanum lycopersicum. Quả thường có hình tròn hoặc bầu dục, vỏ nhẵn bóng, màu sắc thay đổi theo giống và độ chín từ xanh, vàng, cam đến đỏ rực. Bên trong chứa nhiều nước, hạt nhỏ và mềm. Cà chua có vị chua nhẹ pha lẫn vị ngọt tự nhiên, dễ ăn và dễ chế biến.
Cây cà chua thường cao từ 1-3 mét, thân mềm và mọc bò hoặc leo nếu được hỗ trợ. Cà chua có thể trồng quanh năm, nhưng phát triển tốt nhất ở vùng có khí hậu ấm áp, nhiều nắng.
Theo tìm hiểu, cà chua có nguồn gốc từ khu vực Tây Nam Mỹ – cụ thể là vùng Peru, Ecuador và miền Bắc Chile. Ban đầu, cà chua là một loài cây dại, về sau được người Aztec ở Trung Mỹ thuần hóa và sử dụng phổ biến trong ẩm thực. Vào thế kỷ 16, cà chua được du nhập vào châu Âu và dần lan rộng ra khắp thế giới. Ngày nay, cà chua được trồng và sử dụng ở hầu hết mọi quốc gia, trở thành một trong những loại rau quả phổ biến nhất toàn cầu.
Cà chua có hương vị dịu nhẹ, thanh mát và mọng nước. Một số giống có vị ngọt đậm như cà chua bi, trong khi các giống cà chua lớn có vị chua nhiều hơn, thích hợp để nấu nướng. Khi chín, cà chua tỏa mùi thơm nhẹ, dễ chịu. Nhờ sự đa dạng về hương vị, cà chua có thể ăn sống, chế biến hoặc ép lấy nước.
Giá cà chua trên thị trường dao động tùy theo mùa vụ, khu vực và chủng loại. Trung bình, cà chua thường có giá khoảng 10.000 – 25.000 đồng/kg tại các chợ dân sinh. Các loại cà chua bi, cà chua sạch, cà chua hữu cơ hay giống nhập khẩu có thể có giá cao hơn, từ 30.000 – 80.000 đồng/kg.
Vào mùa mưa hoặc thời điểm khan hiếm, giá cà chua có thể tăng đột biến. Ngược lại, vào chính vụ, khoảng từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau giá ổn định và rẻ hơn.
Cà chua là nguyên liệu quen thuộc trong nhiều món ăn hàng ngày. Một trong những món đơn giản nhất là canh cà chua trứng, với vị chua nhẹ của cà chua hòa quyện cùng trứng tạo nên món canh thanh mát, dễ ăn. Cà chua cũng thường được dùng trong các món xào, điển hình như thịt bò xào cà chua.
Trong ẩm thực phương Tây, sốt cà chua là thành phần quan trọng trong nhiều món như mì Ý, pizza hay lasagna, mang lại hương vị đặc trưng hấp dẫn. Với những ai thích món ăn nhẹ, salad cà chua là lựa chọn tuyệt vời.
Cuối cùng, không thể không nhắc đến nước ép cà chua – một thức uống làm đẹp da, mát gan và hỗ trợ tiêu hóa, rất được ưa chuộng trong những ngày hè oi nóng.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đánh giá cà chua là một trong những loại trái cây lành mạnh nhất. Cụ thể, cà chua đạt 20 điểm trên thang điểm đánh giá các loại rau củ, trái cây tốt cho sức khỏe do CDC xây dựng.
Các tác dụng của quả cà chua với sức khỏe
Làm đẹp da
Cà chua từ lâu đã được ứng dụng trong các phương pháp làm đẹp tự nhiên nhờ chứa nhiều lycopene và các hợp chất thực vật có khả năng bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV. Đồng thời, lượng chất chống oxy hóa dồi dào trong cà chua giúp làm chậm quá trình lão hóa, giữ da luôn tươi trẻ và rạng rỡ.
Tăng cường thị lực
Không chỉ giàu lycopene, cà chua còn là nguồn cung cấp dồi dào vitamin A và C – hai dưỡng chất thiết yếu cho đôi mắt sáng khỏe. Vitamin A giúp ngăn ngừa quáng gà, giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể – những bệnh lý thường gặp ở người lớn tuổi.
Bổ sung vitamin C tự nhiên
Một cốc cà chua có thể cung cấp khoảng 27% nhu cầu vitamin C hằng ngày. Đây là chất chống oxy hóa quan trọng giúp tăng cường miễn dịch, giảm viêm, thúc đẩy sản sinh collagen và chống lại các gốc tự do gây lão hóa.
Cải thiện sức khỏe đường ruột
Cà chua góp phần cân bằng hệ vi sinh vật trong ruột, từ đó hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch. Một số nghiên cứu còn cho thấy cà chua có thể giúp ngăn ngừa bệnh viêm ruột, ung thư và viêm gan nhờ khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại.
Bảo vệ tim mạch
Thành phần chống oxy hóa trong cà chua giúp giảm viêm, bảo vệ lớp nội mạc mạch máu và làm giảm nguy cơ hình thành cục máu đông – những yếu tố có liên quan đến các bệnh tim mạch. Thường xuyên bổ sung cà chua vào chế độ ăn là một cách đơn giản để bảo vệ trái tim.
Hỗ trợ kiểm soát cân nặng
Cà chua là thực phẩm ít calo, nhiều nước và chất xơ – giúp tạo cảm giác no lâu, hỗ trợ kiểm soát cân nặng hiệu quả. Dù là cà chua tươi hay đóng hộp, chúng đều có lợi cho vóc dáng nếu không chứa thêm đường hay natri.
Duy trì đôi mắt khỏe mạnh
Ngoài lycopene, cà chua còn chứa lutein và zeaxanthin – những carotenoid nổi bật giúp bảo vệ võng mạc, ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể do tuổi tác. Vitamin A trong cà chua cũng đóng vai trò then chốt trong việc duy trì sức khỏe thị giác.
Bổ sung nước và điện giải
Với khoảng 94% là nước, cà chua là nguồn thực phẩm giúp cấp nước tự nhiên cho cơ thể. Hàm lượng kali cao trong cà chua còn góp phần cân bằng điện giải, hỗ trợ quá trình hydrat hóa hiệu quả hơn.