Văn kiện dự thảo Đại hội XIV của Đảng đang trong quá trình lấy ý kiến nhân dân, đã xác định môi trường là một trong những trụ cột chính của sự phát triển quốc gia. Đây được xem là một bước tiến lớn về tư duy phát triển, thể hiện rõ nét trong nội dung cốt lõi “hoàn thiện đồng bộ thể chế, phát triển nhanh và bền vững”.
Môi trường phải được tích hợp ngay từ đầu trong mọi đề án phát triển
Trao đổi với báo chí bên lề kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho rằng, đã đến lúc phải thay đổi tư duy xem nhẹ hoặc tách rời yếu tố môi trường ra khỏi bài toán phát triển kinh tế. Theo ông, hai yếu tố này phải được đặt trong một mối quan hệ hữu cơ, không thể tách rời.
"Ngày xưa, khi nói về nông nghiệp, chúng ta chỉ nói nông nghiệp thôi. Nhưng nông nghiệp cũng là một nền kinh tế và phải đi cùng với môi trường. Tất cả phải nằm cùng trong một phương trình, chứ không có cái trước, cái sau. Tôi dùng từ 'phương trình' cho dễ hiểu. Bởi vì khi mình nói 'ngang tầm' thì nó không rõ. Tức là khi tính toán về kinh tế, thì ngay trong một đề án đã phải có phần môi trường ở trong đó. Ví dụ trồng cây gì, nuôi con gì, làm cái gì, thì phải có phần môi trường nằm sẵn trong đề án", ông Hoan phân tích.
Ông Lê Minh Hoan chỉ ra thực tế trước đây, chúng ta thường đi theo lối mòn "khắc phục hậu quả" thay vì phòng ngừa từ gốc.
Theo ông, yếu tố môi trường phải được tích hợp ngay từ đầu trong mọi đề án phát triển, thay vì đi sau để khắc phục hậu quả.
Ông dẫn chứng, trước đây chúng ta thường lập một đề án riêng để phát triển, rồi sau đó khi nó gây ra hậu quả, hệ lụy mới làm một đề án khác để khắc phục. Bây giờ, nó phải nằm ngay trong đề án ban đầu.
Theo ông, cần phải chấm dứt lối tư duy cũ, tách bạch giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường. Ông dẫn chứng thực tế trước đây chúng ta thường lập một đề án riêng để phát triển, rồi sau đó khi nó gây ra hậu quả, hệ lụy mới làm một đề án khác để khắc phục. Thay vào đó, ông cho rằng yêu cầu về môi trường phải được lồng ghép, trở thành một nội dung cốt lõi và bắt buộc ngay trong kế hoạch phát triển ban đầu.
"Một số người sẽ chọn cách đánh đổi. Lâu lâu người ta lại nói chi tiền ra để xử lý môi trường. Nhưng làm sao được khi anh xử lý như vậy tức là anh cũng chỉ đang đi theo khắc phục hệ quả mà thôi", Phó Chủ tịch Quốc hội nói.
Để giải quyết phương trình này, ông Hoan cho rằng kinh tế tuần hoàn chính là lời giải.
Ông lý giải, bản chất của vấn đề môi trường chính là sự phát thải ra bên ngoài, trong khi kinh tế tuần hoàn là một mô hình được thiết kế để không có gì bị loại bỏ. Theo đó, chất thải từ vòng đời của một sản phẩm sẽ được chuyển hóa thành tài nguyên đầu vào cho một sản phẩm khác. Đây là sự thay đổi tư duy căn bản, đòi hỏi chúng ta phải từ bỏ quan điểm cũ là cứ thải ra môi trường rồi trông chờ nhà nước và ngân sách đứng ra xử lý.
BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG PHẢI LÀ NÉT VĂN HOÁ
Từ góc độ xã hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho rằng, bảo vệ môi trường phải trở thành một nét văn hóa, bắt đầu từ những hành động nhỏ nhất.
"Xử lý rác là để giảm rác, chứ không phải là có rác rồi mới đi xử lý", Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và dẫn chứng từ cuốn sách "Bếp không rác", người dân ở các nước phát triển, dù kinh tế hay công nghệ phát triển vẫn tìm cách tận dụng, tái sử dụng mọi thứ, từ túi nhựa đến chất hữu cơ trong bếp.
"Bài toán môi trường của chúng ta là phải giảm rác, chứ không phải chỉ có một con đường tư duy duy nhất là bỏ công nghệ, bỏ tiền ra đầu tư để xử lý. Mỗi con người, từ chị tiểu thương bán đồ ngoài chợ với cái bọc ni lông làm sao để thay thế dần bằng những vật liệu thân thiện với môi trường, dễ phân hủy, dễ tái tạo dòng đời hơn", ông Hoan nói.
Nêu công thức "mẫu số tăng thì phân số giảm", Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định, nếu mỗi người, mỗi gia đình cùng chung tay thực hiện những hành động nhỏ để bảo vệ môi trường, thì tổng lượng rác thải ra cộng đồng sẽ giảm đi đáng kể. Ông nhấn mạnh, bảo vệ môi trường là một nghĩa vụ chung, và sức mạnh của những đóng góp cá nhân sẽ tạo ra thay đổi lớn, thay vì xem đó chỉ là công việc của nhà nước...
