Theo tài liệu thu thập của PV Báo Tri thức và Cuộc sống, một trong những yếu tố cốt lõi của hoạt động đấu thầu là phải bảo đảm cạnh tranh và minh bạch, như đã được quy định rõ tại Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15. Tuy nhiên, khi soi chiếu vào các gói thầu mà Công ty TNHH Một thành viên Dịch vụ Kỹ thuật và Thương mại Ngọc Minh (Công ty Ngọc Minh) đã trúng, yếu tố cạnh tranh dường như khá mờ nhạt.

Khi nhà thầu "một mình một ngựa"

Trong năm 2025, nhiều gói thầu trị giá hàng tỷ đồng do Công ty Điện lực Dầu khí Cà Mau mời thầu chỉ ghi nhận sự tham gia của duy nhất Công ty Ngọc Minh.

Gói thầu "Trang bị vật tư xử lý bất thường lò thu hồi nhiệt Nhà máy điện Cà Mau 1&2" (Mã TBMT: IB2500310962): Giá gói thầu là 4.656.477.236 đồng. Biên bản mở thầu ngày 23/07/2025 cho thấy chỉ có một nhà thầu nộp hồ sơ là Công ty Ngọc Minh với giá dự thầu 4.637.056.000 đồng. Kết quả, Công ty Ngọc Minh trúng thầu với đúng giá đã chào, mang lại tỷ lệ tiết kiệm rất thấp 0,42%.

Gói thầu "Trang bị vật tư xử lý bất thường thiết bị cơ nhiệt Nhà máy điện Cà Mau 1&2" (Mã TBMT: IB2500209714): Giá gói thầu 4.642.143.880 đồng. Tương tự, chỉ có Công ty Ngọc Minh tham gia và trúng thầu với giá 4.274.000.000 đồng.

Gói thầu "Trang bị vật tư xử lý bất thường các thiết bị điện và điều khiển Nhà máy điện Cà Mau 1&2" (Mã TBMT: IB2500136898): Giá gói thầu 4.292.108.726 đồng. Kịch bản lặp lại khi chỉ có Công ty Ngọc Minh dự thầu và trúng với giá 4.140.000.000 đồng.

Tình trạng chỉ có một nhà thầu tham gia và trúng thầu đặt ra nghi vấn lớn về tính cạnh tranh.

Điều 6, Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 quy định rất rõ về việc "Bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu". Khi một gói thầu chỉ có một "vận động viên", mục tiêu cạnh tranh để tìm ra mức giá tốt nhất cho chủ đầu tư dường như chưa đạt được. Điều này cũng có thể là một dấu hiệu cho thấy các tiêu chí trong hồ sơ mời thầu có thể chưa đủ mở để thu hút nhiều nhà thầu tiềm năng khác.

Cạnh tranh hạn chế và câu chuyện trúng thầu giá cao

Ngay cả trong những gói thầu có đối thủ, sự cạnh tranh cũng không thực sự quyết liệt.

• Gói thầu "Trang bị vật tư xử lý bất thường hệ thống thiết bị phụ Nhà máy điện Cà Mau 1&2" (Mã TBMT: IB2500328030): Có 2 nhà thầu tham gia. Như đã phân tích ở kỳ 1, Công ty Ngọc Minh trúng thầu dù chào giá cao hơn Công ty TNHH Thương mại Vật tư Phúc Khang.
• Gói thầu "Trang bị vật tư thay thế tháng 1&2 năm 2025" (Mã TBMT: IB2500271436): Có 2 nhà thầu tham gia là Công ty Ngọc Minh và Công ty TNHH Thương mại Vật tư Phúc Khang. Lần này, Công ty Ngọc Minh trúng thầu với giá 3.969.000.000 đồng, thấp hơn giá của đối thủ.

Gói thầu "Mua sắm bộ van Cold reheat control butterfly valve phục vụ xử lý bất thường cho Nhà máy điện Nhơn Trạch 2" (Mã TBMT: IB2500145694) tại PV Power NT2: Gói thầu này có sự tham gia của 3 nhà thầu, cho thấy mức độ cạnh tranh cao hơn. Kết quả, Công ty Ngọc Minh trúng thầu với giá 2.592.000.000 đồng, đạt tỷ lệ tiết kiệm ấn tượng 31,9% so với giá gói thầu (3.806.374.000 đồng).

Sự tương phản rõ rệt về tỷ lệ tiết kiệm giữa gói thầu có 3 nhà thầu tham gia (tiết kiệm gần 32%) và các gói chỉ có 1-2 nhà thầu (tiết kiệm từ 0,42% đến ~10%) là minh chứng rõ nhất cho tầm quan trọng của cạnh tranh trong đấu thầu. Khi có nhiều nhà thầu tham gia, chủ đầu tư sẽ có nhiều lựa chọn hơn và giá trúng thầu thường sẽ tốt hơn, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn.

Vậy, dưới góc nhìn pháp lý và chuyên môn, những hiện tượng này nói lên điều gì?

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin./.

[Kỳ 4] Để hoạt động đấu thầu hiệu quả hơn: Góc nhìn từ chuyên gia