Như Báo Tri thức và Cuộc sống đã đưa tin ở các kỳ trước về năng lực trúng thầu của Công ty Vũ Tịnh, tỷ lệ trúng thầu đặc biệt và mối quan hệ "vàng" với Công ty Châu Nam Sơn. Theo tài liệu thu thập của PV Báo Tri thức và Cuộc sống, bên cạnh tỷ lệ trúng thầu ấn tượng tại một số chủ đầu tư/bên mời thầu, hoạt động đấu thầu của Công ty TNHH Thương mại & Dịch vụ Vũ Tịnh (Công ty Vũ Tịnh) còn cho thấy một số dấu hiệu đáng chú ý khác liên quan đến tính cạnh tranh và hiệu quả kinh tế.

Tỷ lệ tiết kiệm "nhỏ giọt"

Như đã đề cập ở các kỳ trước, tỷ lệ tiết kiệm trung bình chung qua 60 gói thầu mà Công ty Vũ Tịnh đã trúng chỉ đạt khoảng 2,9%. Mặc dù hai gói thầu trúng trong năm 2025 có mức tiết kiệm khá hơn (18,3% và 4,06%), nhưng nhìn vào lịch sử, có không ít gói thầu công ty này trúng với tỷ lệ tiết kiệm rất thấp, thậm chí dưới 1%.

Điển hình là tại Phòng Tài chính Kế hoạch huyện Cờ Đỏ (TP Cần Thơ), nơi Vũ Tịnh trúng cả 3 gói thầu đã tham gia, tỷ lệ tiết kiệm trung bình chỉ là 0,91%. Cụ thể:

• Gói thầu Mua sắm thiết bị trúng ngày 21/01/2022, giá trúng 18.785.307.800 đồng.
• Gói thầu Mua sắm hàng hóa trúng ngày 30/09/2019 (liên danh phụ với CT TNHH DV PT), giá trúng 8.199.000.000 đồng.
• Gói thầu Mua sắm tập trung máy vi tính... trúng ngày 12/12/2017, giá trúng 722.160.000 đồng.

Tương tự, tại Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Thốt Nốt (TP Cần Thơ), nơi Vũ Tịnh cũng trúng 100% (2/2 gói), tỷ lệ tiết kiệm trung bình là 3,45%.

Tỷ lệ tiết kiệm thấp có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm việc lập giá gói thầu sát với giá thị trường, tính chất phức tạp của gói thầu, hoặc do mức độ cạnh tranh chưa cao. Tuy nhiên, khi tình trạng này diễn ra thường xuyên, đặc biệt tại các chủ đầu tư "quen thuộc", cần phải xem xét kỹ lưỡng hơn.

Đối thủ bị loại vì kỹ thuật, liên danh cùng Nguyên Khải Thịnh?

Gói thầu Thiết bị tại Phòng Tài chính Kế hoạch huyện Vĩnh Thạnh (trúng thầu ngày 12/05/2025) là một ví dụ điển hình cho thấy yếu tố cạnh tranh về giá không phải lúc nào cũng quyết định kết quả. Như đã phân tích, Liên danh Gói thầu Thiết bị chào giá thấp hơn Vũ Tịnh tới gần 6 tỷ đồng (16,52 tỷ so với 22,42 tỷ) nhưng vẫn bị loại vì không đáp ứng yêu cầu kỹ thuật đối với nhiều hạng mục hàng hóa quan trọng như máy in, máy lạnh, máy scan, máy photocopy, máy chiếu. Mặc dù việc loại nhà thầu không đạt yêu cầu kỹ thuật là đúng quy định, nhưng việc nhà thầu chào giá thấp hơn đáng kể lại không đáp ứng về mặt kỹ thuật cũng là một điểm cần lưu ý.

Bên cạnh đó, mối quan hệ giữa Công ty Vũ Tịnh và Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Sản xuất Nguyên Khải Thịnh (Nguyên Khải Thịnh) cũng khá đặc biệt. Hai công ty này đã "đối đầu" nhau trong ít nhất 14 gói thầu. Đồng thời, họ cũng là đối tác liên danh thường xuyên, đã cùng nhau tham gia 7 gói thầu và thắng 5 gói .

Việc các nhà thầu vừa cạnh tranh, vừa hợp tác liên danh không phải là hiếm. Tuy nhiên, khi sự hợp tác và cạnh tranh diễn ra với tần suất cao giữa hai đơn vị tại cùng một địa bàn, cùng một phân khúc thị trường, cần xem xét liệu có tiềm ẩn nguy cơ dàn xếp, thông thầu hay không, đặc biệt tại các gói thầu có tỷ lệ tiết kiệm thấp hoặc chỉ có sự tham gia của hai nhà thầu này.

Luật sư Nguyễn Thị Hương lưu ý: "Điều 16 Luật Đấu thầu 2023 (sửa đổi) nghiêm cấm các hành vi thông thầu, bao gồm cả việc dàn xếp, thỏa thuận để một hoặc các bên chuẩn bị hồ sơ dự thầu hoặc rút hồ sơ dự thầu để một bên trúng thầu, hoặc dàn xếp, thỏa thuận để từ chối cung cấp hàng hóa, dịch vụ, không ký hợp đồng thầu phụ nhằm hạn chế cạnh tranh. Việc đánh giá có hay không hành vi vi phạm cần dựa trên bằng chứng cụ thể và sự vào cuộc của các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, những mối quan hệ phức tạp và các kết quả đấu thầu có dấu hiệu bất thường luôn cần được giám sát chặt chẽ."

Chuyên gia đấu thầu Đỗ Phạm Giang bổ sung: "Luật Đấu thầu 2023 sửa đổi và Nghị định 214/2025/NĐ-CP đã có những quy định cụ thể hơn về việc xử lý tình huống trong đấu thầu (Điều 88 Luật Đấu thầu, Điều 140 NĐ 214 ), làm rõ hồ sơ dự thầu, bao gồm cả việc cho phép bổ sung, thay thế nhân sự, thiết bị, hợp đồng tương tự trong một số trường hợp nhất định (Điều 30 NĐ 214 ). Tuy nhiên, việc làm rõ, bổ sung này phải tuân thủ nguyên tắc không làm thay đổi bản chất nhà thầu và nội dung cơ bản của HSDT. Chủ đầu tư, tổ chuyên gia cần thực hiện đúng quy trình, tránh tạo kẽ hở cho các hành vi tiêu cực."

Những dấu hiệu về tỷ lệ tiết kiệm thấp, mối quan hệ phức tạp giữa các nhà thầu đặt ra yêu cầu cần có sự soi chiếu kỹ lưỡng hơn nữa dưới góc độ pháp lý để đảm bảo hoạt động đấu thầu thực sự cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin:

[Kỳ 5] Nâng cao hiệu quả đấu thầu thiết bị: Góc nhìn chuyên gia từ Luật Đấu thầu