Vào ngày hôm qua (13/9), Quân đội Syria bất ngờ tuyên bố bắn hạ hai máy bay quân sự của Không quân Israel gồm một máy bay chiến đấu (có thể là loại F-16) và một máy bay không người lái ở miền Nam nước này. Tuy nhiên, chính quyền Israel đã bác bỏ thông tin này.
Nhưng có một điều chắc chắn là tên lửa phòng không của Quân đội Syria đã khởi động một cuộc tấn công vào những “vị khách không mời”. Mạng xã hội ngày hôm qua đã đăng tải bức ảnh cho thấy một chiến binh Quân đội Syria nằm chụp ảnh trên một động cơ khởi tốc của loại tên lửa đất đối không được sử dụng để tấn công máy bay Israel.
Căn cứ vào hình dạng của đạn, có thể xác định đó là một trong bốn động cơ khởi tốc của tên lửa phòng không S-200 – loại tên lửa nguy hiểm nhất, có tầm bắn xa nhất Quân đội Syria hiện nay.
Quân đội Syria được cho là sở hữu khoảng 2 trung đoàn tên lửa S-200 với 44 hoặc 50 hoặc 48 bệ phóng theo số liệu năm 2010.
Trong cuộc nội chiến tàn khốc bắt đầu từ năm 2011, Quân đội Syria chịu thiệt hại nhiều căn cứ tên lửa S-200. Tuy nhiên, chắc chắn họ vẫn còn trong tay không ít S-200. Một số nguồn tin xác nhận là nước này đã xây dựng thêm căn cứ S-200 mới ở sân bay Kweires, gần Aleppo trong tháng 7/2016.
Hệ thống tên lửa phòng không S-200 do Liên Xô phát triển từ những năm 1960 được thiết kế nhằm bảo vệ các mục tiêu chiến lược khỏi máy bay ném bom tầm xa, tầm cao của Mỹ và Phương Tây. Trước khi có S-400, S-200 là tên lửa phòng không đạt tầm bắn xa nhất thế giới, vượt xa cả tầm bắn của S-300.
Minh họa trận địa tên lửa phòng không S-200 gồm: đài radar điều khiển hỏa lực 5N62 đặt ở giữa; xung quanh bố trí 6 bệ phóng 5P27.
Hệ thống tên lửa S-200 được trang bị đạn tiêu chuẩn 5V21 và các biến thể 5V28, 5V28N, 25V28MN... Phiên bản mà Quân đội Syria sử dụng được cho là S-200VE Vega E trang bị đạn tên lửa 5V28E có tầm bắn tối đa đến 240km.
Đạn tên lửa của S-200 có trọng lượng rất lớn lên tới 7,1 tấn, dài 10,8m. Nó được đặt trên bệ phóng 5P27, mỗi bệ được hỗ trợ bởi một một đường ray để di chuyển. Nhìn chung, tổ hợp phòng không S-200 rất đồ sộ và việc triển khai là cực kỳ phức tạp, mất thời gian.
Đạn tên lửa 5V21 tiêu chuẩn hay phiên bản 5V28E đều trang bị 4 động cơ khởi tốc nhiên liệu rắn gắn dọc thân tên lửa và động cơ chính đặt ở trung tâm thân dùng nhiên liệu lỏng. Khi bắn, 4 động cơ rocket phụ sẽ khởi động trước đưa tên lửa rời khỏi bệ phóng, cháy hết nhiên liệu (từ 3-5,1 giây) nó sẽ tự động tách khỏi thân tên lửa. Sau đó, động cơ chính được kích hoạt đưa tên lửa bay tới mục tiêu (thời gian cháy 51-150 giây).
Đạn 5V28E của S-200 Syria đạt tầm bắn tới 240km, có thể tiêu diệt mục tiêu kích cỡ nhỏ, tốc độ mục tiêu 1.200m/s.
Tên lửa sử dụng hệ chiếu vô tuyến pha giữa để hiệu chỉnh đường bay. Ở pha cuối dùng đầu tự dẫn radar bán chủ động tấn công mục tiêu. Mỗi quả đạn lắp đầu đạn nổ phân mảnh nặng 217kg (chứa bên trong 16.000 mảnh nhỏ loại 2g và 21.000 mảnh nhỏ 3,5g) cho bán kính sát thương rất lớn.
Làm nhiệm vụ chiếu xạ cho đầu dẫn radar trên đạn tên lửa S-200 là đài radar điều khiển hỏa lực 5N62 (NATO định danh là Square Pair) thường đặt ở trung tâm trận địa tên lửa S-200.
Đài điều khiển 5N62 hoạt động trên băng H, dùng cho cả nhiệm vụ bám và chiếu dọi mục tiêu cho đầu tự dẫn tên lửa tấn công, tầm hoạt động 270km. Nguyên lý hoạt động hiểu đơn giản là: đài radar phát hiện, theo dõi và chiếu xạ vào mục tiêu máy bay địch, đầu tự dẫn radar bán chủ động tên lửa sẽ thu sóng phản xạ từ mục tiêu địch và tự động lái tên lửa tấn công.
Ngoài radar 5N62, tổ hợp tên lửa S-200 còn có thể tích hợp một số loại radar khác tăng tầm phát hiện mục tiêu. Trong ảnh là đài radar báo động sớm 5N84A có tầm trinh sát 600km, độ cao tìm kiếm 46km.
