Thủy triều đỏ (hay còn gọi là tảo nở hoa) là tên gọi chung cho những hiện tượng được biết đến như những đợt bùng phát tảo biển nở hoa, xảy ra ở cửa sông, mặt biển tích tụ nhanh chóng những cột hoa do tảo biển sinh ra. Hiện tượng bùng phát tảo biển nở hoa gây hại đến môi trường (tiếng anh là HAB - Harmful Algal Blooms) khiến mặt nước đục hoặc chuyển màu sang các màu như tím, hồng, xanh hoặc đỏ. Tuy nhiên, thủy triều đỏ cũng không nhất thiết khiến nước chuyển sang màu khác trong trường hợp mức độ tảo tích tụ không quá dày đặc.

Ban đầu, hiện tượng thủy triều đỏ dùng để chỉ sự nở hoa của loài tảo Karenia brevis. Tuy nhiên, sau đó nó cũng được sử dụng để chỉ nhiều loại tảo khác.

Hiện tượng thủy triều đỏ không có liên quan đến thủy triều. Nó xảy ra khi có quá nhiều tảo sinh sản với số lượng nhanh trong nước. Tùy vào từng loại tảo mà thủy triều đỏ có thể sản sinh các độc tố tự nhiên, làm suy giảm oxy và gây ra các tác hại khác. Hậu quả dễ nhìn thấy nhất do hiện tượng tảo biển nở hoa gây hại đến môi trường đó là động vật biển hay các loài cá, giáp xác, thân mềm và các sinh vật khác chết hàng loạt. Hiện tượng thủy triều đỏ cũng khiến lượng oxy có trong nước biển.

Nếu như con người ăn những sinh vật bị nhiễm độc như cá tôm thì có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe như dị ứng, khó thở, thậm chí là tử vong. Trong số những loại tảo gây độc hại, tảo Karenia brevis có ở vịnh Mexico khi nở hoa có thể gây dị ứng mắt và ảnh hưởng đường hô hấp như ho, hắt hơi, chảy nước mắt. Những người bị bệnh hô hấp nặng hay kéo dài, như bệnh phổi mãn tính hoặc bệnh hen suyễn, có thể bị ảnh hưởng nặng.

Theo các chuyên gia, không phải đợt bùng phát tảo biển nở hoa nào cũng gây hại tới môi trường. Trên thực tế cũng có trường hợp có thể có lợi vì chúng là thức ăn cho sinh vật trong đại dương.

Nguyên nhân gây ra thủy triều đỏ có thể do hoàn toàn tự nhiên và cũng có thể xảy ra do tác động của con người. Trong đó, một nghiên cứu của ĐH Columbia từ năm 1985 chỉ ra rằng, thủy triều đỏ có thể xuất hiện bất kỳ lúc nào, miễn là gặp điều kiện thuận lợi.

Thủy triều đỏ cũng được cho xảy ra là do có liên quan đến biến đổi khí hậu quy mô lớn, như El Nino. Ngoài ra, bụi giàu sắt đến từ các vùng sa mạc rộng lớn như sa mạc Sahara được cho là đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra thủy triều đỏ.

Những tác động của con người cũng có thể gây ra hiện tượng thủy triều đỏ. Theo Scientific American, một số đợt HAB có thể liên quan đến ô nhiễm môi trường. Theo đó, tảo Pfiesteria thường gặp trong các vùng nước bị ô nhiễm. Đây là một trong những loại tảo HAB phát triển mạnh trên các chất dinh dưỡng chứa trong nước thải và chất gây ô nhiễm. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn chưa đưa ra kết luận về mối liên quan giữa tảo Pfiesteria và ô nhiễm môi trường với hiện tượng thủy triều đỏ.

Trong lịch sử từng xảy ra những trường hợp thủy triều đỏ gây hậu quả nghiêm trọng. Cụ thể, năm 2012, nhiều bãi biển xung quanh thành phố Sydney, Australia phải đóng cửa do có quá nhiều tảo đỏ tràn vào bờ. Hiện tượng này khiến nước biển chuyển màu và gây mùi tanh khó chịu. Nó cũng gây ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống của các sinh vật biển.

Năm 2013, thủy triều đỏ xảy ra tại bờ biển đảo Borneo, phần do Malaysia kiểm soát (đảo chia làm ba phần thuộc chủ quyền của ba nước Brunei, Indonesia và Malaysia), khiến 2 người thiệt mạng do ăn sinh vật biển bị nhiễm độc. Đến cuối năm 2015, thủy triều đỏ xuất hiện ở một vùng biển ở Hong Kong, khiến hơn 36 tấn cá chết.

Trên thế giới, hiện tượng thủy triều đỏ thường xảy ra hàng năm ở Mỹ, nhất là ở vùng biển Florida. Thủy triều đỏ gây hậu quả nghiêm trọng cho ngành du lịch biển và đánh bắt cá của bang Florida.

Video thủy triều đỏ khiến cá chết hàng loạt (nguồn: VTC14):