Bộ Nội vụ đang lấy ý kiến hoàn thiện dự thảo Nghị định về phân loại đơn vị hành chính. Theo cơ quan soạn thảo, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 202 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 34 Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của 34 tỉnh, thành phố năm 2025.
Đề xuất Hà Nội, TPHCM là đơn vị hành chính cấp tỉnh loại đặc biệt
Theo đó, sau sắp xếp, cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh (6 thành phố và 28 tỉnh), 3.321 đơn vị hành chính cấp xã (2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu).
uá trình sắp xếp các đơn vị hành chính năm 2025 đã làm thay đổi căn bản quy mô địa bàn và dân số trung bình, vượt xa ngưỡng chuẩn được xây dựng trong Nghị quyết số 1211/2016 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.
Theo Bộ Nội vụ, nếu tiếp tục áp dụng các tiêu chí, thang điểm và ngưỡng phân loại cũ của Nghị quyết số 1211 thì sẽ dẫn đến tình trạng kết quả phân loại không còn sát với thực tế, làm sai lệch đánh giá về vị trí, vai trò, mức độ phát triển của từng địa phương, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến việc hoạch định chính sách, phân bổ nguồn lực và tổ chức bộ máy chính quyền.
Bên cạnh đó, thực tiễn triển khai các quy định về phân loại đơn vị hành chính tại Nghị quyết số 1211/2016 trong thời gian qua đã bộc lộ một số điểm bất cập, hạn chế. Do đó, việc xây dựng Nghị định của Chính phủ quy định về phân loại đơn vị hành chính là cần thiết nhằm kịp thời triển khai thi hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương, tạo lập hành lang pháp lý để các cơ quan, tổ chức của chính quyền địa phương thực hiện phân loại đơn vị hành chính, làm cơ sở để hoạch định chính sách phát triển kinh tế-xã hội.
Đồng thời, thu hút đầu tư, nâng cao chất lượng và điều kiện sống trên địa bàn đơn vị hành chính và xây dựng tổ chức bộ máy, chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức của chính quyền địa phương phù hợp với từng loại đơn vị hành chính.
Việc ban hành Nghị định nhằm cụ thể hóa các quy định tại Điều 3 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 72/2025/QH15, bảo đảm đầy đủ cơ sở pháp lý để thực hiện việc phân loại đơn vị hành chính trong điều kiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương đã chuyển sang 2 cấp: cấp tỉnh và cấp xã. Đồng thời, xác lập khung pháp lý thống nhất, minh bạch và khả thi cho việc xác định tiêu chí, trình tự, thủ tục, thẩm quyền và cơ chế cập nhật kết quả phân loại đơn vị hành chính theo định kỳ.
Dự thảo Nghị định quy định về tiêu chí phân loại, khung điểm, cách tính điểm phân loại đơn vị hành chính và trình tự, thủ tục, thẩm quyền thực hiện việc phân loại đơn vị hành chính ở các cấp chính quyền địa phương, gồm cấp tỉnh và cấp xã, theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương với các nội dung cơ bản và điểm mới sau đây.
Tại dự thảo, nội dung phân loại đô thị đối với từng loại hình đơn vị hành chính được điều chỉnh cho phù hợp với quan điểm, nguyên tắc xây dựng dự thảo Nghị định và bối cảnh thực tiễn.
Trừ TP Hà Nội và TP HCM là đơn vị hành chính loại đặc biệt, các đơn vị hành chính còn lại được phân thành 3 loại (loại I, loại II, loại III), được thực hiện bằng phương thức tính điểm (dưới 60 điểm đạt loại III, từ 60 đến 75 điểm đạt loại II, trên 75 điểm đạt loại I).
Cụ thể, dự thảo Nghị định quy định TP Hà Nội và TP HCM là đơn vị hành chính loại đặc biệt, các thành phố trực thuộc trung ương là đơn vị hành chính loại I.
Đề xuất này dựa theo Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025, thành phố trực thuộc Trung ương là đô thị trung tâm vùng hoặc động lực phát triển quốc gia, có vị trí chiến lược toàn diện (trong đó TP Hà Nội và TP HCM là đơn vị hành chính loại đặc biệt đã được quy định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương).
Thực tế, các thành phố như Huế, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chí cao nhất về dân số, diện tích, kinh tế-xã hội, hạ tầng, tài chính và quản trị. Do đó, thủ tục phân loại chỉ mang tính hình thức. Việc quy định các thành phố này đương nhiên thuộc loại I vừa bảo đảm ổn định, minh bạch, giảm thủ tục, vừa tạo cơ sở pháp lý cho chính sách đặc thù phù hợp với vai trò của các thành phố này.
Hai là, đối với tỉnh, dự thảo Nghị định quy định tỉnh được phân thành 3 loại (loại I, II, III) dựa trên tổng số điểm của 5 nhóm tiêu chuẩn. Cụ thể: Tiêu chuẩn quy mô dân số: tối đa 20 điểm, tối thiểu 10 điểm; Tiêu chuẩn diện tích tự nhiên: tối đa 20 điểm, tối thiểu 10 điểm; Tiêu chuẩn số lượng đơn vị hành chính trực thuộc: tối đa 10 điểm, tối thiểu 6 điểm; Tiêu chuẩn điều kiện kinh tế - xã hội (gồm 11 tiêu chí thành phần): tối đa 40 điểm, tối thiểu 18 điểm; Tiêu chuẩn yếu tố đặc thù: tối đa 10 điểm, tối thiểu 0 điểm.
Dự thảo Nghị định cũng đề xuất trình tự, thủ tục phân loại đơn vị hành chính cho phù hợp với thẩm quyền quyết định phân loại, đồng thời đơn giản hóa thủ tục hành chính.
