Phòng Cảnh sát kinh tế Công an thành phố Đà Nẵng vừa triệt phá đường dây sản xuất, buôn bán yến giả, bắt tạm giam các đối tượng Nguyễn Thanh Trường (SN 1989, trú tại An Biên, TP Hải Phòng) và Nguyễn Ngọc Châu (SN 1987, trú phường Hội An, TP Đà Nẵng) về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm".

Theo tài liệu điều tra, trong năm 2023 và 2024, Nguyễn Thanh Trường từ Hải Phòng vào Đà Nẵng và đứng ra thành lập 02 công ty chuyên sản xuất, buôn bán yến hũ chưng… giả. Để che giấu hành vi của mình, Trường đã nhờ Nguyễn Ngọc Châu và chị gái của Châu đứng tên đăng ký và làm đại diện pháp luật cho các công ty này. Tuy nhiên, trên thực tế, mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh đều do Trường trực tiếp quản lý và điều hành.

Đầu năm 2024, Nguyễn Thanh Trường đã mua sắm, trang bị máy móc, thiết bị và thành lập xưởng sản xuất yến chưng có trụ sở đóng tại phường Điện Bàn Đông, thành phố Đà Nẵng. Trong quá trình sản xuất, thay vì sử dụng nguyên liệu yến thật, Trường đã chỉ đạo Nguyễn Ngọc Châu nghiên cứu và tạo ra “sợi yến” giả, có hình dạng y hệt yến thật.

Theo cơ quan điều tra, tiến hành khám xét xưởng sản xuất của Công ty TNHH Vannest (địa chỉ tại Khu dân cư và chợ Điện Dương, phường Điện Bàn Đông, thành phố Đà Nẵng), Cơ quan Công an thu giữ gần 38.000 lọ nước yến thành phẩm thuộc 15 loại khác nhau. Kết quả giám định trong 15 loại yến trên có 5 loại nước yến không hề có Acid Sialic (thành phần dinh dưỡng chính của tổ yến), 10 loại còn lại hàm lượng Acid Sialic chỉ có 1% so với yêu cầu chất lượng thông thường.

Cẩn thận suy gan, thận... vì yến giả

BSCKII Huỳnh Tấn Vũ, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM cho biết, từ lâu tổ yến (yến sào) đã được xem là một loại thực phẩm quý, đặc biệt trong y học cổ truyền phương Đông. Yến sào không chỉ là một món ăn ngon mà còn chứa nhiều thành phần dinh dưỡng vi lượng thiết yếu mà cơ thể con người không tổng hợp được, mang lại lợi ích cho nhiều nhóm tuổi. Tuy nhiên, hàng giả, hàng kém chất lượng sẽ gây ảnh hưởng sức khỏe.

BSCKII Huỳnh Tấn Vũ phân tích, thành phần chính của yến sào là glycoprotein, canxi, natri, kali và carbohydrate. Yến sào có thể điều trị tình trạng suy dinh dưỡng, cải thiện tỷ lệ trao đổi chất, tăng cường hệ thống miễn dịch và trẻ hóa làn da.

Hơn nữa, trong nghiên cứu hiện đại, yến sào cũng thể hiện một số tác dụng như chống ung thư, chống lão hóa, làm tan đờm, giảm ho, chống lao, cải thiện giọng nói, chữa suy nhược cơ thể và suy nhược nói chung, đẩy nhanh quá trình phục hồi sau bệnh tật và phẫu thuật.

Protein là thành phần chính trong yến sào, thường được sử dụng để xây dựng các tế bào và mô, do đó thúc đẩy các chức năng trao đổi chất khác.

Ngoài hàm lượng protein của yến sào, carbohydrate tạo nên một phần chính khác trong thành phần của nó. Carbohydrate chính có trong yến sào là axit sialic. Axit sialic tạo điều kiện cho sự phát triển của cấu trúc ganglioside trong não. Một số thành phần chính và quan trọng khác trong yến sào là các nguyên tố vi lượng thiết yếu như canxi, phốt pho, sắt, natri, kali, iốt và các axit amin thiết yếu.

Dựa trên những nội dung này, yến sào đóng vai trò là thực phẩm bổ dưỡng và phục hồi sức khỏe cao, phù hợp với mọi lứa tuổi và giới tính. Trong số 20 loại axit amin mà con người mong muốn, có 18 loại axit amin được phát hiện trong yến sào.

Việc tổ yến ngày càng được nhiều người ưa chuộng khiến tình trạng yến giả xuất hiện tràn lan trên thị trường.

BSCKII Huỳnh Tấn Vũ nhấn mạnh, có một sự thật rằng việc sử dụng yến giả trong thời gian đầu hầu như không có biểu hiện xấu về sức khỏe. Ăn yến có tẩm chất tẩy trắng không có nguồn gốc rõ ràng sẽ gây đau bụng. Lâu dần sẽ làm tăng khả năng bị ung thư trong cơ thể. Minh chứng ở các chất độc đa phần là H202 – một chất độc bị cấm hoàn toàn trong thực phẩm.

Bên cạnh đó, yến giả có các tạp chất đã được các chuyên gia cảnh báo nguy cơ làm tổn thương thành dạ dày dẫn đến ung thư thành ruột. Khi sử dụng lâu dần người tiêu dùng sẽ bị mắc các bệnh như suy gan, suy thận ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe.

Cách phân biệt yến thật, yến giả

Không chỉ yến giả của Công ty TNHH Vannest bị phát hiện, trước đó, chi cục Quản lý thị trường tỉnh Phú Thọ cũng tạm giữ 23.468 sản phẩm yến chưng giả của Công ty TNHH Yến sào Tuấn Dương &TKT. Vậy phân biệt yến thật, yến giả thế nào?

Theo BSCKII Huỳnh Tấn Vũ, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, hiện nay, trên thị trường có 3 loại tổ yến:

Yến tự nhiên (yến đảo): Loại tổ yến này được đánh giá có giá trị cao nhất so với các loại khác bởi sản lượng ít và quá trình khai thác yến đảo rất nguy hiểm.

Yến nhà: Được nuôi bởi các nhà đầu tư trong các nhà yến, chim yến được dẫn về sinh sống, xây tổ và thu hoạch. Mặc dù được gọi là yến nuôi nhưng loại yến này ở Việt Nam vẫn giữ được tính hoang dã trong quá trình sống và xây tổ. Do đó, hàm lượng chất dinh dưỡng trong tổ yến này không kém so với yến đảo.

Yến Giả: Đây là các sản phẩm tổ yến giả hoặc được pha trộn từ các chất như rong biển, Gelatin bì heo, da cá, nấm, tảo,… rất tinh vi. Việc sử dụng những sản phẩm tổ yến giả này có thể gây nguy hiểm cho người tiêu dùng.

Đặc trưng nổi bật của tổ yến thật đó là sự chồng chéo, gắn liền nhau của nhiều lớp sợi trông như xơ mướp, các sợi yến đan xen vào nhau có thể tạo thành hình vòng cung. Trong khi đó, tổ yến giả được làm từ hỗn hợp đường và tinh bột, vì vậy sợi yến trông không tự nhiên và không chân thực. Các sợi yến giả được đan xen vào nhau chặt chẽ và mềm mịn hơn rất nhiều so với tổ yến thật.

Một số cách phân biệt khác:

Nếm thử và kiểm tra vị ngọt của yến sào: Chỉ cần lấy 1 sợi yến nhỏ rồi tiến hành nếm thử. Nếu sợi yến không quá ngọt, cảm giác vị như lòng trắng trứng thì đó là yến thật. Nếu yến sào có vị ngọt thì chắc chắn đây là yến kém chất lượng đã được trộn đường vào để tạo độ kết dính.

Soi tổ yến dưới ánh nắng mặt trời: Yến sào thật trước ánh sáng mặt trời, sợi yến có màu trắng đục và ánh sáng xuyên qua được. Còn đối với yến sào giả khi đưa ra trước ánh sáng, sợi yến sẽ có hiện tượng phản quang và có màu trắng trong suốt.

Nhận biết qua độ nở của yến: Trung bình, tổ yến thật sẽ nở gấp 6 lần khi được ngâm trong nước. Khi chưng từ 30 đến 40 phút sau khi nở, sợi yến thật không bao giờ bị tan mất. Ngược lại, tổ yến giả, sau khi được xử lý, sẽ chỉ nở rất ít do đã bao phủ bởi các tạp chất nên bị chai sần và không thể nở.