Nằm ở số 78 Giải Phóng (phường Phương Mai, quận Đống Đa, TP Hà Nội), Bệnh viện Bạch Mai là một trong những bệnh viện lớn nhất của Việt Nam. Hình thành từ năm 1911, bệnh viện đã đồng hành cùng nhiều biến cố lịch sử lớn của Hà Nội và đất nước.
Trong cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc của Mỹ năm 1972, Bệnh viện Bạch Mai bị ném bom 4 lần. Trong đó, trận ném bom ngày 22/12/1972 là thảm khốc nhất. Sự kiện đã được ghi nhớ bằng một đài tưởng niệm xây trong khuôn viên bệnh viện Bạch Mai.
Ngược dòng lịch sử, tấn thảm kịch bắt đầu vào rạng sáng ngày 22/12/1972, khi những chiếc “pháo đài bay” B-52 của không quân Mỹ ném hơn 100 quả bom xuống bệnh viện. Tại thời điểm đó, có hơn 300 bệnh nhân nằm điều trị dưới các tầng hầm bệnh viện.
Cuộc tấn công khiến bệnh viện bị phá hủy nặng nề. Nhiều khu nhà làm việc và phòng bệnh bị sập đã lấp kín một số hầm trong đó có nhiều bác sỹ, y tá, kỹ thuật viên, hộ lý, giảng viên và sinh viên Trường Đại học Y khoa đang làm việc.
Dù việc tổ chức cứu sập, cấp cứu đã được tiến hành rất khẩn trương, kịp thời và tích cực, nhưng đã có 30 bác sĩ, y tá hy sinh, 22 người khác bị thương.
Rất nhiều y bác sĩ hi sinh khi tuổi đời còn rất trẻ, còn chưa kịp lập gia đình.
Nạn nhân nhỏ tuổi nhất là một bé gái 8 tuổi, là con của nhân viên bệnh viện, theo mẹ đến cơ quan tránh bom.
Ông Đỗ Doãn Đại, Giám đốc bệnh viện giai đoạn 1969 – 1982, nhân chứng vụ ném bom hủy diệt hồi tưởng: "Bạch Mai khi ấy làm nhiệm vụ cấp cứu cho cả vùng phía Nam và các tỉnh từ Hà Nam về Hà Nội, vì vậy Mỹ đã đánh bom bệnh viện không chỉ để uy hiếp tinh thần cán bộ nhân viên mà còn cả người dân thủ đô".
Dù bị hủy hoại nặng nề, chỉ sau 5 ngày khắc phục hậu quả, ổn định tổ chức, cán bộ toàn bệnh viện đã tiếp tục công tác cấp cứu nạn nhân bị thương nặng do bom Mỹ ném xuống Khâm Thiên và các khu vực khác ở Hà Nội trong những ngày đêm sau đó.
Sau trận ném bom ngày 22/12, vào sáng 27/12/1972, máy bay Mỹ đã bắn một quả tên lửa và ném một quả bom cỡ lớn vào giữa khu vực trung tâm của bệnh viện, phá hủy Phòng Điều trị bệnh tim-mạch, bệnh tiêu hóa, bệnh hô hấp, bệnh thận, Phòng Hậu phẫu, Khoa Sản - Phụ, Phòng đẻ, Phòng mổ, Phòng Điều trị trẻ em...
Cuộc tấn công này làm khoa Dược bị tàn phá nghiêm trọng, khoảng 3.000 chai huyết thanh, rất nhiều loại thuốc quý và máy móc, dụng cụ y tế... bị vỡ, nát, cháy, hỏng. Một bác sĩ và một công nhân hy sinh…
Khi Hiệp định Paris đuợc ký kết, hòa bình lập lại ở miền Bắc năm 1973, các bộ phận ở nơi sơ tán của Bệnh viện Bạch Mai mới được lệnh chuyển tất cả phương tiện, máy móc trở về Hà Nội, từng bước ổn định hoạt động. Năm 1974, Bệnh viện được sửa chữa và xây dựng lại.
Một đài tưởng niệm đã được xây dựng ở phía trước tòa nhà hành chính của bệnh viện để tưởng nhớ các y bác sĩ hi sinh trong các vụ ném bom của Mỹ.
Đây cũng là một chứng tích về sự tàn bạo đỉnh điểm trong lịch sử chiến tranh bằng không quân trên thế giới...
