Ngày 25/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về chủ trương đầu tư hai Chương trình mục tiêu quốc gia về hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo; chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035.
TẠO TÍNH ĐỘT PHÁ TRONG NGÀNH GIÁO DỤC
Tham gia góp ý, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, kỳ họp thứ 10, Quốc hội rất quan tâm lĩnh vực giáo dục và đào tạo, trong đó dự kiến thông qua ba luật sửa đổi liên quan giáo dục, ban hành một nghị quyết để thực hiện cơ chế đặc thù, cùng chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo giai đoạn 2026 - 2035.
Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, chúng ta đã xác định giáo dục, đào tạo là quốc sách hàng đầu, đi đôi với khoa học, công nghệ. Trong giai đoạn mới, giáo dục đào tạo chịu tác động mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp 4.0, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và nhu cầu nhân lực chất lượng cao.
Chủ tịch Quốc hội cho rằng, đề ra giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo không chỉ dừng ở việc dạy tốt, học tốt theo cách truyền thống, mà phải là cuộc cách mạng về tư duy, công cụ để giáo dục đào tạo phát triển.
Trong đó, cần đổi mới tư duy, chuyển mục tiêu từ truyền thụ kiến thức để thi đỗ sang phát triển năng lực giải quyết vấn đề; chuyển vai trò giáo viên từ người truyền thụ kiến thức sang người hướng dẫn, truyền cảm hứng; không gian lớp học từ bốn bức tường chuyển thành học mọi lúc, mọi nơi; đánh giá không chỉ dựa trên điểm số mà dựa trên sản phẩm trong quá trình học tập. Mặt khác, cần chú trọng giáo dục đạo đức trong trường học.
Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục là nhiệm vụ chiến lược, đòi hỏi đầu tư lớn về nguồn lực và thời gian, với mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt là chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý. Chương trình cần có tầm nhìn dài hạn, dự báo xu hướng phát triển xã hội, thị trường lao động tương lai.
Ông cũng lưu ý chương trình cần xác định rõ trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải. Nội dung nào xã hội hóa được cần đẩy mạnh xã hội hóa.
Đồng thời, cần giải quyết vấn đề cốt lõi, cấp bách và có tính đột phá của ngành giáo dục, như chuyển đổi số, đào tạo nghề chất lượng cao, hoặc giáo dục vùng sâu, vùng xa để có giải pháp nguồn vốn tương ứng. Cùng đó, đảm bảo nguồn lực, cơ chế tài chính, quản lý, kiểm tra, giám sát.
"Tiền ít nhưng thủ tục giải ngân phải nhanh, gọn, đảm bảo quá trình thực hiện không thất thoát, không tiêu cực. Vừa qua, tiền chương trình mục tiêu quốc gia không nhiều nhưng phân tán, dàn trải, giải ngân chậm. Có tiền nhưng tiêu không được. Cần khắc phục tình trạng này", Chủ tịch Quốc hội nói.
Về cơ chế phân bổ vốn, ông cho rằng cần linh hoạt, cho phép địa phương chủ động điều chỉnh phù hợp thực tế, đúng theo tinh thần của Tổng Bí thư, Ban Bí thư, Bộ Chính trị: "Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm, Trung ương kiến tạo, giám sát".
Song song đó, phân cấp rõ thẩm quyền, trách nhiệm giữa Trung ương và địa phương, giữa Bộ GD&ĐT và các bộ, ngành liên quan.
"Trên không ôm, để cho dưới làm, nhưng trên phải theo dõi, giám sát, chứ không phải giao rồi buông. Ví dụ, ban hành luật rồi phải theo dõi nghị định, thông tư có kịp thời, đúng khung luật hay không", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
CỦNG CỐ Y TẾ CƠ SỞ TẠO NỀN MÓNG VỮNG CHẮC CHO CHĂM SÓC SỨC KHOẺ NHÂN DÂN
Đối với Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035, Chủ tịch Quốc hội cho biết, việc đầu tư chương trình này thể hiện quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước về vai trò của công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân và công tác dân số.
Theo ông, chăm sóc sức khỏe nhân dân là bài toán tổng thể đòi hỏi chính sách vĩ mô, hạ tầng, nhân lực và ý thức cộng đồng; làm sao để thực hiện đúng theo chỉ đạo của Tổng Bí thư, đến năm 2026 phấn đấu mỗi người dân được khám sức khỏe định kỳ ít nhất một lần trong năm.
Chủ tịch Quốc hội đề xuất ba giải pháp nhằm triển khai hiệu quả chương trình, trong đó tập trung củng cố và đổi mới y tế cơ sở. Nâng cao năng lực trạm y tế xã, phường, cung cấp trang thiết bị cơ bản và thuốc thiết yếu để người dân tin tưởng chữa bệnh tại chỗ, tránh quá tải tuyến trên.
Chính sách thông tuyến bảo hiểm y tế là bước tiến rất lớn, giảm tình trạng chuyển tuyến không cần thiết.
Thứ hai, đẩy mạnh y tế dự phòng, nâng cao sức khỏe, kiểm soát bệnh không lây nhiễm, tiêm chủng mở rộng, giáo dục lối sống, vệ sinh môi trường rất quan trọng.
Chủ tịch dẫn chứng việc tiêm ngừa sốt xuất huyết, zona, cúm mùa, viêm não Nhật Bản, viêm não mô cầu, bại liệt, uốn ván, ho gà... không chỉ trẻ em mà người lớn cũng cần tiêm.
Thứ ba là ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số đột phá; phát triển nguồn nhân lực y tế; nâng cao y đức; bảo đảm tài chính và bảo hiểm y tế để mọi người dân đều có khả năng chi trả.
Chủ tịch Quốc hội nêu mô hình kim tự tháp và nhấn mạnh đáy tháp là y tế dự phòng và y tế cơ sở vững chắc; thân tháp là y tế chuyên sâu và công nghệ hỗ trợ; đỉnh tháp là chính sách và tài chính bền vững. Nếu đáy tháp yếu, xử lý rất khó khăn.
Do vậy, các mục tiêu, giải pháp phải đảm bảo tính khả thi, phù hợp thực tiễn. Các mục tiêu, nhiệm vụ, chỉ số cụ thể phải thống nhất giữa tổng quát và cụ thể, có kiểm tra, giám sát thường xuyên. Nếu chỉ triển khai rồi buông, rất khó đạt kết quả.
