Ở miền Tây Nam Bộ có một loại cây mọc hoang bên bờ ruộng, bờ mương, không ai trồng cũng chẳng ai tưới mà vẫn xanh tốt suốt bốn mùa – đó là cải trời, hay còn gọi với cái tên nghe "lạnh gáy" là cải ma. Loài cây dại này tưởng chừng chỉ là cỏ mọc ven đường, vậy mà lại trở thành nguyên liệu chính cho những món ăn gắn bó với ký ức tuổi thơ của bao thế hệ.
Cải trời có nguồn gốc từ các quốc gia Nam Á và Đông Nam Á như Ấn Độ, Malaysia, rồi lan rộng sang Việt Nam, phát triển mạnh ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Cây mọc tự nhiên thành từng khóm nhỏ, dễ thấy nhất vào những ngày đầu mùa mưa. Khi ấy, cải trời non mơn mởn, thân mềm, lá xanh rì, nhìn là muốn hái mang về nấu canh.
Không ai chăm sóc, bón phân hay cày xới đất cho cải trời, nhưng cây vẫn sống khỏe, vươn mình giữa cái nắng gay gắt hay trong cơn mưa ào ạt. Mùa cải trời rộ nhất thường bắt đầu từ giáp Tết đến đầu mùa hè năm sau, khi độ ẩm trong đất dồi dào. Tuy nhiên, thực tế cải trời có mặt quanh năm, chỉ cần để ý một chút là thấy từng mảng rau mọc khắp nơi.
Dù là rau dại, cải trời lại được người dân miền Tây vô cùng yêu thích. Họ hái cải trời về nấu canh với cua đồng, tép đồng, cá lóc, cá rô, hay đơn giản là thịt xay. Canh cải trời có vị thanh ngọt, mùi thơm thoảng như thuốc nam, ăn kèm với mắm kho, cá kho, hoặc mắm sống thì “chuẩn vị quê” không gì sánh bằng. Rau cải trời còn có thể luộc chấm mắm nêm hoặc ăn sống cùng thịt luộc, tạo nên hương vị vừa lạ vừa hài hòa giữa vị béo, mặn và hăng nhẹ.
Anh Ngọc (ngụ An Giang) nhớ lại: “Hồi nhỏ quanh năm sống dựa vào ruộng đồng, mùa nào thức nấy. Mỗi khi chiều về, bố mẹ đi làm đồng về, trên tay cầm theo rổ cá rô, cá trê hay ít tép bắt được dưới mương là tôi đã biết tối đó sẽ có món canh cải trời. Không ai bảo ai, tôi liền xách rổ chạy men theo bờ ruộng, tìm những bụi cải trời non mơn mởn mà hái về.
Món canh cải trời nấu cá đồng không cầu kỳ, chỉ cần một ít cá lóc hay cá rô, thêm nắm rau hái ngoài vườn là có ngay bữa cơm chiều đậm vị quê. Vị canh thanh mát, rau thì giòn nhẹ, có mùi thơm đặc trưng, đến giờ tôi vẫn nhớ mãi. Bây giờ sống ở thành phố, muốn ăn lại món đó phải chờ đến dịp về quê".
Không chỉ là món ăn quê, cải trời đang dần trở thành rau đặc sản được nhiều người thành thị tìm mua. Trên các chợ mạng, rau cải trời thường được rao bán với lời giới thiệu hấp dẫn: “Rau dại quê nhà, ngon lạ, sạch tự nhiên". Tuy nhiên, vì là rau mọc hoang nên số lượng không nhiều, mỗi mùa chỉ gom được vài bó. Nhiều người bán chia sẻ vừa đăng lên đã có khách đặt mua hết sạch.
Ngoài giá trị ẩm thực, cải trời còn được đánh giá cao về mặt dinh dưỡng. Loại rau này chứa nhiều vitamin A, C và các hoạt chất giúp cải thiện tiêu hóa, hỗ trợ giảm hấp thụ chất béo. Theo y học cổ truyền, cải trời còn có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, nên được xem như một loại rau thuốc quý.