Rau ngổ còn được biết đến với tên gọi khác là rau om, rau thơm nước hay ngò ôm, là loại cây thảo sống lâu năm, mọc bò lan hoặc vươn cao khoảng 20 – 40 cm. Thân cây mềm, rỗng, có nhiều lông mịn và tỏa nhánh. Lá mọc đối, hình mác hẹp, mép có răng cưa nhỏ. Khi vò lá, bạn sẽ cảm nhận ngay mùi thơm đặc trưng, vừa the mát vừa hơi chua dịu. Loài rau này vốn có nguồn gốc ở các nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, và thường mọc nhiều ở nơi ẩm ướt như bờ ruộng, ao hồ hay kênh mương.
Khác với nhiều loại rau thơm khác, rau ngổ mang mùi thơm the mát, hơi ngai ngái, lại phảng phất vị chua dịu nhẹ, giúp làm dậy hương vị món ăn. Chính vì thế, nó thường được dùng để khử mùi tanh của cá, tôm, đồng thời tạo cảm giác thanh mát, dễ ăn trong các món canh, lẩu.
Rau ngổ rất phổ biến và dễ trồng, do vậy giá thành khá rẻ, thường chỉ từ 5.000 – 10.000 đồng/bó (100 – 200 gram) tại chợ dân sinh hoặc siêu thị. Với những ai có sân vườn, chỉ cần vài nhánh rau ngổ cắm xuống đất ẩm là cây có thể sinh trưởng nhanh chóng, cho thu hoạch liên tục quanh năm.
Trong các món ăn từ rau ngổ, nổi bật nhất là canh chua cá lóc nấu rau ngổ, món ăn trứ danh của miền Tây với vị ngọt thanh của cá, vị chua nhẹ của me hòa quyện cùng hương thơm đặc trưng của rau ngổ.
Trong các bữa tiệc hay quán ăn, rau ngổ cũng thường được thả vào lẩu cá, lẩu ếch, lẩu cua đồng, vừa giúp khử mùi tanh vừa làm nước dùng thêm đậm đà, thơm mát. Ngoài ra, rau ngổ còn được dùng để làm gỏi tôm thịt trộn rau ngổ, mang đến sự kết hợp hài hòa giữa vị ngọt béo của thịt, tôm và hương thơm the mát của rau. Đặc biệt, một số nơi còn sử dụng rau ngổ để ép nước uống, vừa lạ miệng vừa có tác dụng thanh nhiệt, giải độc cho cơ thể.
Trong Đông y, rau ngổ được xếp vào nhóm thảo dược có vị cay, tính mát, quy kinh thận và bàng quang. Nhờ đặc tính đó, nó thường xuất hiện trong các bài thuốc dân gian trị tiểu buốt, tiểu rắt, viêm đường tiết niệu hay hỗ trợ đào thải sỏi thận. Những công dụng này không chỉ dừng lại ở y học cổ truyền mà còn được nhiều nghiên cứu hiện đại xác nhận.
Một số công trình thử nghiệm tại Thái Lan và Ấn Độ đã chỉ ra rằng, chiết xuất từ rau ngổ có khả năng làm giãn cơ trơn đường tiết niệu, nhờ vậy giúp tống xuất sỏi nhỏ và giảm cơn đau do co thắt niệu quản. Ngoài ra, rau ngổ còn cho thấy tiềm năng trong việc hỗ trợ hạ huyết áp nhẹ và chống viêm – những yếu tố thường liên quan đến suy giảm chức năng thận. Khi sử dụng rau ngổ cần thận trọng, đặc biệt với người đang điều trị bằng thuốc lợi tiểu hay thuốc hạ huyết áp, vì rau ngổ có thể làm tăng tác dụng của những loại thuốc này.
Tác dụng của rau ngổ với sức khoẻ:
Rau ngổ có đặc tính long đờm
Rau ngổ đã được biết đến là có đặc tính long đờm và do đó nó là một phương pháp chữa bệnh hiệu quả chống lại nhiều vấn đề về đường hô hấp như cảm lạnh và ho. Tiêu thụ hai muỗng canh lá rau ngổ ngâm trong nước nóng có thể giúp bạn giảm đờm và sốt. Nước ép của rau ngổ cũng được sử dụng dưới dạng một loại thuốc làm mát để chữa viêm họng và sốt.
Rau ngổ có tác dụng giảm căng thẳng
Rau ngổ có chứa một số hợp chất có xu hướng xoa dịu thần kinh và do đó cho phép bạn làm dịu mức độ căng thẳng. Lá rau ngổ còn được biết đến với hương thơm sảng khoái tuyệt vời. Bạn có thể vò nát những chiếc lá này để ngửi hương thơm sảng khoái của chúng, điều này sẽ giúp giảm bớt căng thẳng cho cơ thể và tinh thần.
Rau ngổ có lợi cho phụ nữ mang thai và cho con bú
Rau ngổ thường được biết đến với tác dụng tốt đối với phụ nữ mang thai và đang cho con bú vì nó có xu hướng cải thiện sự hình thành sữa đồng thời cải thiện mùi vị của sữa. Các bà mẹ đang cho con bú khi sữa của họ bị chua có thể uống nước ép rau ngổ để cải thiện mùi vị của sữa.
Rau ngổ có đặc tính chống tự hoại
Rau ngổ có hiệu quả trong việc điều trị viêm cũng như nhiễm trùng do vết thương và chấn thương. Nó có xu hướng có tác dụng chữa bệnh và có thể giúp phục hồi nhanh hơn. Nước ép chiết xuất từ thảo mộc được dùng cho những người bị sốt.
Dầu chiết xuất từ lá cây rau ngổ có đặc tính khử trùng. Ngoài ra, rau ngổ còn được dùng làm thuốc đắp, đắp vào các vết lở loét ở chân.
Một số tác dụng khác của rau ngổ: Ngoài những tác dụng trên, rau ngổ cũng được sử dụng để điều trị lở loét, biếng ăn, táo bón, khó tiêu và viêm.
Tác dụng phụ của rau ngổ
Hiện tại, chưa có nghiên cứu nào chứng minh các tác dụng phụ của rau ngổ. Tuy nhiên, vì rau ngổ mọc lên ở khu vực ẩm ướt nên dễ có trứng giun, sán. Người dùng mua về cần rửa thật sạch sẽ để tránh ngộ độc thực phẩm.
Rau ngổ có tính mát nên có thể làm mát phủ tạng, làm giãn cơ bên trong. Vì vậy, một số phụ nữ có thai có bệnh lý không nên sử dụng rau ngổ. Tốt nhất nên hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi dùng một lượng lớn rau ngổ trong bữa ăn.