Ở vùng trung du Hạ Hòa (Phú Thọ) và nhiều tỉnh miền núi phía Bắc như Thái Nguyên, Hoà Bình, Lào Cai, Lai Châu, Cao Bằng…, có một loại rau rừng mọc ven đồi, bờ rào, rìa rừng, tưởng chừng chỉ là cây mọc hoang dại nhưng từ xưa đã được bà con địa phương sử dụng như một loại rau ăn, đó là rau bọ mẩy. Cây mọc hoang tự nhiên, không cần chăm sóc, nhưng lại là món quà quý giá từ núi rừng, mang đậm hương vị hoang dã.
Bọ mẩy vốn mọc hoang dại ở trung du Hạ Hòa (Phú Thọ)
Rau bọ mẩy là loài cây thân thảo sống lâu năm, có thể cao tới 1,5 mét. Lá rau bọ mẩy có hình dáng khá giống cây lá đắng, nhưng nhỏ hơn, dày hơn và màu xanh đậm hơn. Khi mùa xuân đến, tiết trời ấm lên, mưa phùn lất phất cũng là lúc rau bọ mẩy nhú ra những đọt non mỡ màng, mơn mởn, đó cũng là thời điểm rau ngon nhất trong năm. Lúc này, người dân địa phương lại rủ nhau lên núi hái lộc non đem về làm rau ăn.
Với người dân bản địa, rau bọ mẩy gắn liền với tuổi thơ của nhiều người. Những đứa trẻ từng thi nhau vào rừng vặt rau mang về cho mẹ xào với mỡ tỏi, món ăn dân dã mà “ăn hoài không chán”. Ban đầu vị rau hơi đắng nơi đầu lưỡi, nhưng càng nhai lại càng thấy ngọt hậu, bùi bùi, vô cùng hấp dẫn.
"Mình nhớ ngày nhỏ, cây bọ mẩy mọc nhiều ở bìa rừng. Những hôm đi chăn trâu hay làm đồng về thường ghé để hái về cho mẹ nấu cơm trưa, cơm tối. Thứ rau này ai ăn lần đầu sẽ không quen vì vị hơi nhẩn đắng nhưng khi đã ăn quen thì sẽ thích mê vì càng ăn càng thấy ngọt hậu và bùi. Giờ sống ở thành phố, thỉnh thoảng mình lại nhờ mẹ hái rồi gửi lên để đổi món cho gia đình và cũng là để nhớ về hương vị của tuổi thơ", anh Lam (ở Phú Thọ) kể.
Bọ mẩy nay đã trở thành đặc sản được người thành phố tò mò tìm mua về thưởng thức
Ngày nay, thứ rau dại này trở thành đặc sản có hương vị lạ được người thành phố tò mò tìm mua về ăn thử. Trên chợ mạng có vài địa chỉ bán rau bọ mẩy khi đến mùa với giá khoảng 70.000 đồng/kg.
Rau bọ mẩy tươi ngon nhất khi được chế biến ngay sau khi hái. Người dân thường luộc chấm muối vừng, muối lạc, xào với trứng gà, xào tỏi hoặc hấp trong nồi cơm, thậm chí hấp trong ống nứa để giữ nguyên vị ngọt tự nhiên. Lá già của rau còn được băm nhỏ nấu canh giúp giải cảm, tiêu độc. Một số gia đình còn đào rễ rau bọ mẩy về thái nhỏ, phơi khô, sao vàng để pha trà uống như một loại thảo dược quý.
Theo kinh nghiệm dân gian, rau bọ mẩy không chỉ ngon mà còn tốt cho sức khỏe: giúp mát gan, giải độc rượu, làm đẹp da, hỗ trợ phụ nữ sau sinh và chữa các bệnh ngoài da như ghẻ ngứa, mẩn đỏ.
Rau bọ mẩy xào trứng, lúc đầu ăn có vị hơi đắng nhưng càng ăn càng bùi và ngọt hậu
Điều thú vị là rau bọ mẩy tuy mọc hoang nhưng lại có thể đem về trồng ở vườn nhà. Một khi bén rễ, cây sinh trưởng mạnh mẽ, không cần chăm sóc cầu kỳ mà vẫn xanh tốt. Càng hái càng lên lộc mới, vì thế trồng một lần có thể thu hoạch quanh năm.