Giữa vô vàn sản vật của núi rừng, có một loài rau nghe tên đã thấy lạ tai, đó là rau âu, hay còn gọi là Phoắc Âu theo cách gọi địa phương. Đây là loại rau dại mọc ven suối, ven khe đá của vùng núi Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn... nhưng hiếm và ngon nhất vẫn là rau âu ở Cao Bằng – nơi có khí hậu mát lành, nguồn nước trong trẻo quanh năm.
Loài rau này chỉ mọc ở những nơi có dòng nước sạch, mát, đang chảy, đặc biệt không chịu được nước tù đọng hay ô nhiễm. Những vùng nước càng sạch, dòng chảy càng mạnh thì rau âu mọc càng xanh tốt, lá non mỡ màng và thơm ngọt hơn hẳn. Chính vì vậy, rau âu không thể trồng đại trà, cũng không phổ biến trên thị trường như các loại rau rừng khác.
Rau âu là rau rừng tự nhiên nên rất hiếm
Rau âu là cây thân mềm, mọc thành từng đám ven suối, có lá nhỏ, màu xanh tím nhạt đặc trưng. Khi ăn, rau có vị ngọt, giòn, hơi mát và có mùi thơm nhẹ rất riêng biệt. Theo chia sẻ của người dân bản địa, rau âu có quanh năm nhưng mùa thu hoạch rộ nhất là từ tháng 4 đến tháng 9. Vào mùa này, rau mọc nhanh, lá nhiều, thân giòn và thơm, thích hợp nhất để thu hái và chế biến các món ăn ngon.
Với người dân Cao Bằng, rau âu là món rau quen thuộc, thường xuất hiện trong bữa cơm gia đình, nhất là vào mùa hè nắng nóng. Chị Giang (ở Cao Bằng) chia sẻ: "Rau âu không cần cầu kỳ, chỉ cần xào với tỏi, nấu canh thịt băm hoặc đơn giản là luộc chấm mắm cũng đủ ngon. Mùi vị thanh mát, ngọt hậu, ăn không ngán mà còn rất lành. Người vùng cao chúng tôi thường đãi khách quý bằng món rau âu, vừa ngon vừa ý nghĩa vì đây là loại rau sạch hiếm hoi của núi rừng".
Từ rau âu có thể chế biến thành nhiều món khác nhau: canh thịt băm, canh tôm, canh cua, nhúng lẩu, xào tỏi, trộn gỏi đến ăn sống cùng các loại rau ghém. Mỗi món ăn từ rau âu đều mang đến cảm giác ngọt lành, mát ruột.
Rau này có mùi thơm đặc trưng và có thể chế biến thành đa dạng các món ăn
Trong vài năm trở lại đây, rau âu bắt đầu được các nhà hàng ở Cao Bằng và một số tỉnh phía Bắc đưa vào thực đơn như một món đặc sản “lạ mà ngon”. Nhiều du khách khi đến đây thưởng thức rau âu đều tỏ ra thích thú.
Trên các trang bán đặc sản online, rau âu tươi thường có giá từ 50.000 – 60.000 đồng/bó, tùy thời điểm và chất lượng.
Bạn Lan Anh (Hà Đông, Hà Nội), người từng có dịp du lịch đến Cao Bằng chia sẻ: “Mình đã từng thử nhiều món rau rừng, nhưng rau âu có vị rất khác, ngọt mát, giòn, thơm nhẹ. Hôm đó được ăn canh rau âu nấu cua, xào rau âu với tỏi và ăn sống cuốn với thịt nướng, món nào cũng ngon và lạ miệng".
Không chỉ là món ngon miệng, rau âu còn được đánh giá là giàu giá trị dinh dưỡng và có lợi cho sức khỏe. Theo người dân địa phương, rau âu có tác dụng giải nhiệt, thanh lọc cơ thể, mát gan, bổ máu, lợi tiểu. Đặc biệt, đây là loại rau thích hợp cho người ăn kiêng, người cần bổ sung chất xơ và khoáng chất tự nhiên.