Bom than chì (graphite bomb), còn được gọi là ‘bom cắt điện’ hay ‘bom blackout’, là loại vũ khí phi sát thương được thiết kế để vô hiệu hóa hệ thống điện và cơ sở hạ tầng năng lượng của đối phương mà không gây thiệt hại trực tiếp về người.
Loại bom phi sát thương này được nghiên cứu, phát triển và sử dụng lần đầu tiên bởi Hoa Kỳ. Chi tiết về lịch sử nghiên cứu, chế tạo loại bom này đến nay vẫn chưa được công bố. Tuy nhiên, việc tích hợp nó lên bom chùm CBU-94, chứa 202 loại bom con được đặt tên mã là BLU-114 thông qua sự hợp tác của Lockheed Martin với Bộ quốc phòng Mỹ.
Bom hoạt động bằng cách rải một đám mây dày đặc gồm các sợi carbon cực mịn, được xử lý hóa học trên các hệ thống điện cao thế cách điện bằng không khí như máy biến áp và đường dây điện , gây ra hiện tượng đoản mạch và sau đó là gián đoạn nguồn cung cấp điện trong một khu vực, một vùng hoặc thậm chí là toàn bộ một quốc gia nhỏ.
Vũ khí này đôi khi được gọi là bom mất điện hoặc bom mềm vì tác động trực tiếp của nó chủ yếu giới hạn ở cơ sở điện mục tiêu, với rủi ro tối thiểu gây ra thiệt hại tài sản thế chấp ngay lập tức.
Bom than chì thường bao gồm một hộp kim loại chứa đầy các cuộn sợi than chì và một thiết bị nổ. Than chì là một chất dẫn điện đủ tốt và dòng điện chạy trong sợi ngay lập tức làm bay hơi nó, tạo ra một kênh khí mỏng, bị ion hóa bởi nhiệt độ cao, xung quanh không gian trước đó mà sợi chiếm giữ.
Khí bị ion hóa, chì cũng là một chất dẫn điện, cho phép nhiều dòng điện hơn chảy qua, làm tăng nhiệt độ hơn nữa và tạo ra một kênh khí bị ion hóa lớn hơn cho đến khi đường dây điện áp cao bị ngắn mạch hiệu quả.
Mỗi quả bom chùm khi tách ra trên không trung sẽ triển khai hàng trăm quả bom chì mang theo rất nhiều sợi nhỏ chỉ 0.025mm bao phủ như mạng nhện lên toàn bộ hệ thống điện lưới vốn chỉ là các dây trần không có lớp vỏ cách điện.
Khi đó, dòng điện cao thế sẽ bị quá tải do đoản mạch gây ra chập, cháy có thể dẫn đến nổ các trạm biến tần, hạ áp, khuếch đại v.v.. bất cứ thiết bị nào kết nối trong hệ thống lưới điện đều có thể hư hỏng ngay lập tức.
Vấn đề còn gây tranh cãi ở tính nhân đạo và sát thương của loại bom này vẫn còn. Vì hệ thống cung cấp nước và hệ thống xử lý nước thải phụ thuộc vào điện nên các đợt bùng phát dịch tả và các bệnh lây truyền qua đường nước khác, gây ra nhiều ca tử vong cho dân thường. Trước đây, nó không được xem là hậu quả trực tiếp của việc sử dụng quả bom này.
Hải quân Hoa Kỳ đã sử dụng tên lửa Tomahawk phóng từ biển với đầu đạn Kit-2 , bao gồm các cuộn sợi carbon, ở Iraq như một phần của Chiến dịch Bão táp Sa mạc trong Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991, nơi nó đã vô hiệu hóa khoảng 85% nguồn cung cấp điện.
Không quân Hoa Kỳ đã sử dụng CBU-94, được thả bởi F-117 Nighthawks , trong cuộc ném bom Nam Tư của NATO vào ngày 2/5/1999, nơi nó đã vô hiệu hóa hơn 70% nguồn cung cấp điện lưới quốc gia. Nguồn cung cấp đã được khôi phục trong vòng chưa đầy 24 giờ mặc dù sau đó đã bị gián đoạn bởi một cuộc tấn công khác vào ngày 7/5/1999.
Vào tháng 6/2025, hãng thông tấn CCTV đã chia sẻ một đoạn video hoạt hình cho thấy một quả bom than chì do trong nước sản xuất, được cho là của Tập đoàn Khoa học và Công nghệ Hàng không Vũ trụ Trung Quốc.
Nó được cho thấy là được bắn từ một phương tiện trên đất liền, phóng ra 90 quả đạn con hình trụ. Những quả đạn con này phát nổ giữa không trung, giải phóng các sợi carbon được xử lý hóa học được thiết kế để làm chập mạch thiết bị điện áp cao. Nó có tầm bắn 290 km, với đầu đạn nặng 490 kg. Người ta cho rằng nó có thể ảnh hưởng đến một khu vực rộng ít nhất 10.000 m 2
Hàn Quốc đã công bố kế hoạch chế tạo bom than chì để sử dụng chống lại Triều Tiên nhằm làm tê liệt lưới điện của nước này trong trường hợp xảy ra chiến tranh mới trên Bán đảo Triều Tiên. Thay vì tích hợp vào bom chùm thông thường, Hàn Quốc đưa nó lên bom lượn để tăng cường cự ly bù đắp cho khả năng tiếp cận của máy bay ném bom.
