Một thời hoàng kim và cú rẽ bất ngờ

Trong giai đoạn 2000 – 2010, Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) dưới sự dẫn dắt của ông Đoàn Nguyên Đức (Bầu Đức) từng được xem là biểu tượng thành công của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam. Xuất phát điểm từ ngành gỗ và sản xuất nội thất, HAGL nhanh chóng chuyển mình thành tập đoàn đa ngành, đặc biệt nổi bật trong lĩnh vực bất động sản với hàng loạt dự án quy mô lớn tại TP HCM (cũ).

Tiêu biểu như Hoàng Anh River View (Quận 2), Phú Hoàng Anh (Quận 7), New Saigon (Nhà Bè)… trở thành điểm nhấn trên thị trường, đưa thương hiệu Hoàng Anh Gia Lai lên vị thế sánh ngang với những “ông lớn” bất động sản cùng thời.

Không dừng lại ở địa ốc dân cư, HAGL còn mở rộng sang khách sạn và nghỉ dưỡng, với những cái tên quen thuộc như HAGL Hotel Pleiku, HAGL Plaza Đà Nẵng, HAGL Resort Quy Nhơn, HAGL Resort Đà Lạt. Thậm chí, Bầu Đức còn bước ra sân chơi quốc tế khi đầu tư vào HAGL Myanmar Centre – dự án phức hợp trị giá 400 triệu USD khởi công năm 2013, từng được xem là một trong những công trình hiện đại bậc nhất Yangon thời điểm đó.

Những bước đi táo bạo ấy nhanh chóng đưa HAGL lên đỉnh cao. Chỉ riêng năm 2009, doanh thu hợp nhất đạt gần 4.000 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế trên 1.200 tỷ đồng, trong đó bất động sản đóng góp hơn một nửa. Thành công rực rỡ đã đưa Bầu Đức trở thành một trong những doanh nhân giàu nhất Việt Nam, được mệnh danh là “ông trùm địa ốc phố núi”.

Thế nhưng, ánh hào quang ấy không kéo dài. Khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008 khiến thị trường bất động sản lao dốc. HAGL vốn dựa nhiều vào đòn bẩy tài chính rơi vào thế khó khi tổng nợ vay lên tới hơn 15.000 tỷ đồng vào cuối năm 2012, trong đó dư nợ trái phiếu chiếm tỷ trọng lớn. Để cắt lỗ và trả nợ, doanh nghiệp buộc phải bán bớt nhiều tài sản giá trị, từ các dự án bất động sản trong nước cho đến HAGL Myanmar Centre.

Đỉnh điểm là năm 2013, Bầu Đức đưa ra quyết định gây sốc: rút hẳn khỏi bất động sản, nhường lại “sân chơi” từng làm nên tên tuổi để tập trung toàn lực vào nông nghiệp và chăn nuôi. Khi ấy, ông từng khẳng định: “Bất động sản lời to cũng không làm, vì rủi ro quá cao”.

Quyết định rút lui này đánh dấu sự kết thúc một giai đoạn hoàng kim, khép lại hành trình huy hoàng nhưng cũng đầy sóng gió của HAGL trong lĩnh vực bất động sản.

Cú “tái xuất” 2025: Thận trọng hơn sau những bài học đắt giá

Sau hơn một thập kỷ tập trung vào nông nghiệp và xử lý nợ, tháng 9/2025, Bầu Đức bất ngờ công bố dự án Khu phức hợp Phù Đổng ngay trung tâm Pleiku (Gia Lai). Quy mô dự án khoảng 7.000 m², gồm một tòa chung cư 25 tầng và dãy shophouse 3–4 tầng, với tổng vốn đầu tư dự kiến 400 tỷ đồng.

Nếu so với các dự án “nghìn tỷ” từng triển khai ở TP HCM hay Myanmar, con số này khá khiêm tốn. Nhưng chính sự khiêm tốn ấy lại cho thấy một triết lý đầu tư mới: đi từng bước nhỏ, thăm dò thị trường, thay vì “ôm mộng lớn” như trước.

Khác với giai đoạn 2010, lần trở lại này HAGL có nền tảng tài chính ổn định hơn. Nửa đầu năm 2025, doanh thu thuần đạt khoảng 3.709 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế hơn 870 tỷ đồng, chủ yếu nhờ xuất khẩu chuối và trái cây. Các khoản nợ trái phiếu cũng được tái cơ cấu, giảm áp lực đáng kể so với trước. Đây là “bộ đệm” quan trọng giúp Bầu Đức tự tin thử sức lại với bất động sản.

Tuy nhiên, thị trường bất động sản hiện tại không còn giống 15 năm trước. Trong đo, có ba yếu tố chính đang chi phối:

Khung pháp lý chặt chẽ hơn: Các quy định mới về đất đai, đầu tư, xây dựng khiến thời gian hoàn tất thủ tục kéo dài, gia tăng chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

Tín dụng bị siết chặt: Ngân hàng Nhà nước kiểm soát dòng vốn chảy vào bất động sản, hạn chế khả năng vay nợ của các chủ đầu tư.

Cạnh tranh gay gắt: Thị trường xuất hiện nhiều doanh nghiệp mới, cùng sự vươn lên mạnh mẽ của các tập đoàn bất động sản lớn.

Trong bối cảnh đó, việc HAGL chọn Pleiku – thị trường địa phương thay vì TP HCM hay Hà Nội cho thấy sự toan tính kỹ lưỡng: vừa tận dụng lợi thế “sân nhà”, vừa tránh phải đối đầu trực diện với những đối thủ nặng ký.

Liệu HAGL có tìm được “cân bằng mới”?

Giới quan sát cho rằng, Khu phức hợp Phù Đổng chính là phép thử quan trọng để đánh giá năng lực của HAGL trong lần trở lại này. Nếu thành công, dự án sẽ không chỉ tạo thêm nguồn thu ngoài nông nghiệp mà còn giúp Bầu Đức tái khẳng định vị thế của HAGL trên thị trường bất động sản, dù ở một quy mô thận trọng hơn.

Về dài hạn, bất động sản có thể trở thành chân trụ thứ ba song hành cùng nông nghiệp và chăn nuôi, hình thành thế “kiềng ba chân” vững chắc. Với quỹ đất sẵn có tại Gia Lai và Tây Nguyên, HAGL hoàn toàn có dư địa để phát triển những dự án phù hợp nhu cầu thực.

Tuy nhiên, rủi ro vẫn còn lớn. Nếu quản trị dòng tiền thiếu chặt chẽ hoặc triển khai chậm tiến độ, HAGL có thể lặp lại “bóng ma” quá khứ. Bởi lẽ, thị trường địa ốc hiện nay yêu cầu sự minh bạch và khả năng quản trị chuyên nghiệp hơn bao giờ hết.

Có thể nói, cú tái xuất 2025 của Bầu Đức mang màu sắc hoàn toàn khác so với thời hoàng kim: ít hoành tráng, nhưng nhiều tính toán hơn. Nếu như 15 năm trước, HAGL lao vào bất động sản với tham vọng mở rộng nhanh bằng đòn bẩy tài chính, thì nay Bầu Đức chọn cách đi chậm, dựa trên nội lực thực tế.

Điều này cho thấy, bài học từ cú rút lui năm 2013 vẫn còn nguyên giá trị: không phải doanh nghiệp nào lớn tiếng nhất cũng bền vững nhất, mà thành công dài hạn chỉ đến với những ai biết cân bằng giữa tham vọng và an toàn tài chính.