Thời gian gần đây, người tiêu dùng không khỏi hoang mang trước những con số gây chấn động trong vụ sữa HIUP giả. Trước đó, hồi tháng 4/2025, người tiêu dùng rúng động trước thông tin đường dây sản xuất sữa bột giả với gần 600 chủng loại bị triệt phá. Các loại sữa dành cho người bị tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non, thiếu tháng và phụ nữ có thai với các thành phần công bố trên sản phẩm như: chiết xuất tổ yến, đông trùng hạ thảo, bột macca, bột óc chó... song trên thực tế, hoàn toàn không có những chất này.
Theo Hiệp hội sữa Việt Nam, sữa giả không đảm bảo chất lượng ảnh hưởng đến phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ em, gây tình trạng trầm trọng về sức khỏe đối với người có bệnh nền.
Phân biệt sữa thật và sữa giả, sữa kém chất lượng là điều không dễ khi công nghệ làm giả ngày càng tinh vi. Tuy nhiên, người tiêu dùng có thể phát hiện một số dấu hiệu nếu quan sát kỹ.
Kiểm tra kỹ bao bì
Bao bì là "lá chắn đầu tiên" giúp nhận biết sản phẩm. Bao bì trên sữa thật thường sắc nét. Các thông tin như thương hiệu, mã vạch, hạn sử dụng được in đều tay, không có lỗi chính tả, không lem nhem. Hạn sử dụng được dập nổi hoặc in chắc chắn, không có dấu hiệu tẩy xóa, có tem chống hàng giả...
Trong khi đó, sữa giả bao bì có thể mở, màu sắc không đều, chữ in lem hoặc sai chính tả. Hạn sử dụng trên bao bì có thể bị tẩy xóa, in đè hoặc không rõ ràng. Tem chống hàng giả (nếu có) thường kém chất lượng, dễ bong tróc. Ngoài ra, bao bì sữa giả còn dễ xuất hiện những lỗi nhỏ như tem bị dán lệch, nét in mờ...
Kiểm tra tem xác thực
Nhiều thương hiệu sữa uy tín tích hợp mã QR, mã SMS xác thực, hoặc tem phản quang vỡ. Khi mua, người tiêu dùng nên truy xuất mã để xác thực nguồn gốc. Mã vạch của sữa thật khớp với thông tin nhà sản xuất, quốc gia. Trong khi đó, mã vạch sữa giả không hợp lệ hoặc không tra được thông tin, hiển thị thông tin không khớp.
Quan sát bột sữa
Khi mở nắp, sữa bột thật thường có mùi thơm nhẹ dễ chịu, bột sữa mềm mịn và màu vàng nhạt.
Trong khi đó, sữa bột kém chất lượng bột có thể mùi hắc, hơi ngái hoặc chua, bột sữa vón cục và màu vàng đậm hay có màu lạ.
Kiểm tra bột sữa
Với sữa thật, dùng tay xoa thử sẽ thấy hạt sữa rất mịn, không có cảm giác lợn cợn trên đầu ngón tay. Nếm thử sữa bột ngon, sẽ cảm nhận được độ mịn và cảm giác dính nơi đầu lưỡi, sữa tan rất chậm, mùi vị dễ chịu.
Với sữa kém chất lượng, xoa tay sẽ thấy lợn cợn như có sạn, không đạt về độ mịn. Nếm thử sữa bột giả sẽ thấy hạt to và thô, tan khá nhanh trong miệng và có thể có vị khó chịu, vị chua...
Pha thử sữa
Pha 1 thìa sữa vào ly nước nóng, sữa nổi trên mặt ly tan khi khuấy và sau 5 phút không bị lắng cặn là sữa thật, ngược lại sữa giả không cần khuấy sẽ tan rất nhanh và bị lắng cặn.
Khi pha 1 thìa sữa vào ly nước lạnh, sữa thật sẽ không tan ngay, chỉ tan khi khuấy, còn sữa giả sẽ tan nhanh khi bỏ vào nước hoặc lắng xuống đáy không tan.
Tuy nhiên, với các loại sản phẩm sữa kém chất lượng, không đúng thành phần như công bố, người tiêu dùng rất khó nhận biết, chỉ khi cơ quan chức năng kiểm nghiệm cụ thể từng thành phần sữa mới có thể phát hiện.
