Năm 1963, một người đàn ông ở thị trấn Derinkuyu của Thổ Nhĩ Kỳ đang cố gắng sửa lại bức tường trong tầng hầm nhà mình. Anh vung búa lên để đập vỡ phần tường đã bị thủng thì bỗng phát hiện một thứ kinh hoàng.
Khi bức tường sụp xuống, nó để lộ ra một cánh cửa dẫn vào một đường hầm. Người đàn ông tò mò với lấy chiếc đèn pin và đi vào đường hầm đó. Nhưng càng đi, anh nhận ra đường hầm này dẫn tới một mê cung sâu thẳm dưới lòng đất.
Khi các nhà nghiên cứu tới đây, Men theo lối đi, họ đã tìm thấy một thành phố cổ đại 18 tầng với các lối kiến trúc đa dạng bao gồm: nhà ở, nhà thờ, kho chứa thực phẩm, khu vực chứa vũ khí... và thậm chí cả một trường học.
Thành phố ngầm này có hơn 50 trục thông gió được thiết kế để đưa không khí từ trên cao xuống và hàng ngàn ống dẫn nhỏ hơn phân bố khắp nơi để thoát không khí ra ngoài.
Đây chính là thành phố ngầm bên dưới Derinkuyu, một kiến trúc khổng lồ sâu 76 mét được chia thành 18 tầng và có đủ những căn phòng cho 20.000 người ở cùng lúc.
Derinkuyu còn có khoảng 600 cửa ra vào kết nối các khu vực. Người xưa đã dùng những tảng đá lớn hình đĩa có thể xoay được với một lỗ nhỏ ở giữa để làm cửa.
Chúng chỉ có thể đóng và mở từ bên trong, do đó các cư dân của thành phố này có thể hoàn toàn nắm quyền kiểm soát. Chưa hết, thành phố ngầm bí ẩn này cũng có một hệ thống ngăn chứa nước an toàn.
Các giếng nước trong thành phố được thiết kế không liên kết với nhau và cũng không phải tất cả chúng đều đi lên bề mặt. Điều này sẽ giúp bảo vệ cư dân khỏi những kẻ xâm lược có thể đầu độc toàn bộ hệ thống nước từ bên ngoài.
Thành phố ngầm Derinkuyu là kế hoạch hoàn hảo cho một cuộc sống tự túc dưới lòng đất và phòng trừ các trường hợp bất trắc có thể xảy ra. Ngoài ra, người xưa còn thiết kế thành phố này theo kiến trúc giúp người dân tránh được thời tiết quá nóng vào mùa hè và quá lạnh vào mùa đông.
Dưới lòng đất, nhiệt độ trong suốt cả năm ổn định ở khoảng 13°C, tạo môi trường mát mẻ cho vật nuôi, duy trì nguồn cung cấp nước ngọt và giữ cho thực phẩm luôn tươi ngon.
Hiện năm ra đời của thành phố ngầm bí ẩn này và người đã xây dựng nó vẫn chưa được xác định chắc chắn. Tuy nhiên, dựa trên những dữ liệu thu thập được, các nhà nghiên cứu đã đưa ra giả thuyết Derinkuyu được xây dựng vào năm 780-1180 trước Công nguyên bởi người Phrygian.
Có thể người Phrygian di cư đến Tiểu Á từ vùng Balkan đã xây dựng thành phố ngầm Derinkuyu trong giai đoạn từ năm 1.200 TCN đến năm 800 TCN. Sau đó, người Ba Tư, Macedonia, Hy Lạp, Armenia, Syria mới có mặt tại Cappadocia.
